(۲۲۶۵) سوال: آیا انسان در تشهد اول که در رکعت دوم نمازهای چهار رکعتی است مانند ظهر، عصر، مغرب و عشاء باید تشهد را تماما بخواند؟ یا تا این قول توقف کند: و اشهد أن محمدا عبده و رسوله؟

جواب:

صحیح این است که نزد این قول توقف کند: و أشهد أن محمدا عبده و رسوله، زیرا تشهدی است رسول الله ﷺ به امتش آموخته است ولی تشهد آخر محل دعا است برای اینکه رسول الله ﷺ فرموده است: «إِذَا فَرَغَ أَحَدُكُمْ مِنَ التَّشَهُّدِ الْآخِرِ، فَلْيَتَعَوَّذْ بِاللَّهِ مِنْ أَرْبَعٍ»[۱] (هر گاه یکی از شما از تشهد آخر را خواند از چهار چیز به الله پناه ببرد) پس هنگامی که این محل دعا می‌باشد پس مناسب است دعا در تشهد آخر باشد و صلوات بر رسول الله ﷺ نیز از دعاست پس صلوات بر رسول الله ﷺ نیز به تشهد آخر به تأخیر می‌افتد و بعضی از علما گفته‌اند: صلوات بر رسول الله ﷺ در تشهد اول می‌باشد زیرا که صلوات قرین به سلام بر اوست: {یَـٰۤأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ صَلُّوا۟ عَلَیۡهِ وَسَلِّمُوا۟ تَسۡلِیمًا} [سوره اﻷحزاب: ۵۶] (ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! بر او درود فرستید، و سلام بگویید، سلامی نیکو) ولی قول اول صحیح‌تر و ارجح می‌باشد و ابن قیم در (زاد المعاد) ذکر می‌کند که این از روش رسول الله ﷺ است که این تشهد را مخفف بخواند و حدیثی را ذکر می‌کند که در آن ضعفی هم می‌باشد، که رسول الله ﷺ طولش نمی‌داد، طوری می‌نشست که انگار بر سنگی داغ نشسته است.

[۱] رواه البخاری (۱۳۷۷) و مسلم (۵۸۸).