(۱۸۱۷) سوال: پسری ۳۲ ساله دارم که نماز و روزه را بجا نمی‌آورده است و از شما می‌خواهم که مرا راهنمایی کنید روشی در پیش گیرم که این عبادات به او برسد؟
جواب:
از این سوال فهمیده می‌شود که این فرزند وفات کرده است و اگر فوت کرده است پس قول راجح نزد ما کسی که نماز را ترک کرده است کافر است و حلال نیست که برای او دعای رحمت و مغفرت شود یا برای او صدقه داد زیرا که به او نمی‌رسد و نفعی نخواهد برد بلکه اللهÀ می‌فرماید: {مَا كَانَ لِلنَّبِیِّ وَٱلَّذِینَ ءَامَنُوۤا۟ أَن یَسۡتَغۡفِرُوا۟ لِلۡمُشۡرِكِینَ وَلَوۡ كَانُوۤا۟ أُو۟لِی قُرۡبَىٰ مِنۢ بَعۡدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُمۡ أَنَّهُمۡ أَصۡحَـٰبُ ٱلۡجَحِیمِ* وَمَا كَانَ ٱسۡتِغۡفَارُ إِبۡرَ اهِیمَ لِأَبِیهِ إِلَّا عَن مَّوۡعِدَةࣲ وَعَدَهَاۤ إِیَّاهُ فَلَمَّا تَبَیَّنَ لَهُۥۤ أَنَّهُۥ عَدُوࣱّ لِّلَّهِ تَبَرَّأَ مِنۡهُۚ إِنَّ إِبۡرَ اهِیمَ لَأَوَّ اهٌ حَلِیمࣱ} [سوره التوبة: ۱۱۳-۱۱۴] (برای پیامبر و کسانی‌که ایمان آوردند (شایسته) نبود که برای مشرکان طلب آمرزش کنند، – هر چند از نزدیکان‌شان باشند- بعد از آنکه برای آنها روشن شد که آنها اهل دوزخند* و آمرزش خواستن ابراهیم برای پدرش نبود؛ مگر به خاطر وعده‌ای که به او داده بود، پس چون برای او آشکار شد که او دشمن اللهÀ است؛ از او بیزاری جست، بی‌گمان ابراهیم لابه کنندۀ بردبار بود) ولی کسی که نماز و روزه را بجا نیاروده است و در محیطی زندگی می‌کرده که چیزی از اسلام نمی‌فهمیدند و نه نماز و نه از روزه چیزی نمی‌دانستند یا در قومی زندگی کرده است تارک نماز را کافر نمی‌دانستند، مبنی بر آن او بر کفر نمرده است به خاطر جهلش یا تأویلش که از این قوم تقلید می‌کرده است پس موضوع در مورد او مشکوک باقی می‌ماند.
واگر مادرش گفت: پروردگارا اگر پسرم که با علم خود می‌دانی، مسلمان بوده است او را مورد مغفرت و رحمت قرار بده و دعا را به شرط معلق کرده است و این جایز است و برایش نفع دارد اگر که در نزد اللهÀ او مسلمان باشد پس شرط در دعا اشکالی ندارد و در قرآن در آیه‌های لعان آمده است: {فَشَهَـٰدَةُ أَحَدِهِمۡ أَرۡبَعُ شَهَـٰدَ اتِۭ بِٱللَّهِ إِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلصَّـٰدِقِینَ* وَٱلۡخَـٰمِسَةُ أَنَّ لَعۡنَتَ ٱللَّهِ عَلَیۡهِ إِن كَانَ مِنَ ٱلۡكَـٰذِبِینَ* وَیَدۡرَؤُا۟ عَنۡهَا ٱلۡعَذَابَ أَن تَشۡهَدَ أَرۡبَعَ شَهَـٰدَ اتِۭ بِٱللَّهِ إِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلۡكَـٰذِبِینَ* وَٱلۡخَـٰمِسَةَ أَنَّ غَضَبَ ٱللَّهِ عَلَیۡهَاۤ إِن كَانَ مِنَ ٱلصَّـٰدِقِینَ} [سوره النور: ۶-۹] ( پس هر یک از آنها باید چهار مرتبه به نام اللهÀ سوگند یاد کنند که او از راستگویان است* و پنجمین بار (چنین گوید:) که لعنت الله بر او باد؛ اگر از دروغگویان باشد* و از آن (زن) کیفر (رجم) را دور می‌کند، (به) آن که چهار بار الله را شاهد بگیرد (و سوگند یاد کند) که او (= شوهرش) از دروغگویان است* و بار پنجم (بگوید:) که خشم اللهÀ بر او باد؛ اگر (شوهرش) از راستگویان باشد) و این دعا به شرط معلق شده است.
ابن قیمË در کتابش (إعلام الموقعین) از شیخش، شیخ الإسلام ابن تیمیهË ذکر می‌کند که در بعضی مسائل با مشکل مواجه بود و یکی از آنها این بود که “جنازه‌هایی به سوی ایشان آورده می‌شد که در اسلامشان شک داشت پس رسول اللهﷺ را ر خواب دید و از او در مورد آنها سوال کرد؟ که رسول اللهﷺ گفت: بر تو شرط گذاشتن لازم است ای احمد، بر تو شرط گذاشتن لازم ای احمد” یعنی برای این میت دعایی، مشروط نمایید و بگویید: (اللهم إن كان هذا الرجل مؤمنا فاغفرله وارحمه) (پروردگارا اگر این مرد مؤمن بوده است پس او را مورد رحمت و مغفرت خود قرار ده) یا (اللهم إن كانت هذه المرأة مؤمنة فاغفر لها وارحمها) (اگر این زن مؤمن بوده است پس او را مورد رحمت و مغفرت خود قرار ده)
و این خواب، اصلی در شرع دارد همانطور که کمی قبل به آیه‌ی لعان اشاره کردیم و اگر اصل این خواب، بود احکام شرعی با خواب ثابت نمی‌شود زیرا که احکام شرعی با نصوصی که در دست مردم است و آن را در بیداری می‌خوانند و می‌شنوند، ثابت می‌شود ولی اگر قرینه‌ای وجود داشت دلالت بر راستی این خواب می‌دهد که که در آن مخالفت شرع نیست و آن رؤیای صادقه است همانگونه، هنگامی که انسان رسول اللهﷺ را در خواب با اوصاف معروفی که داشته است ببیند حقیقتا او را دیده است همانطور که از رسول اللهﷺ ثابت است.[۱]
و نتیجه این است که به این زنی که فرزندی داشته است که نماز و روزه را بجا نمی‌آورده است می‌گوییم مشکلی نیست که بر او دعا کنی اما باید در دعا شرط باشد مثل این: پرودگارا اگر پسرم مسلمان بوده است پس او را مورد رحمت و مغفرت خود قرار ده و مانند این.
[۱] رواه البخاری (۱۱۰) و مسلم (۲۲۶۶).
