۵۰۵ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم گفتن: «فلانی مغفور است»، یا «مرحوم فلانی»، چیست؟

جواب دادند: بعضی از مردم، وقتی کسی می‌گوید: «فلانی مغفور است»، یا «مرحوم فلانی» را نادرست می‌دانند، و می‌گویند: ما که نمی‌دانیم این میت، جزء مرحومین مغفورین است یا خیر؟ این سخن زمانی درست است که انسان خبر قطعی دهد که این میت، مورد رحمت قرار گرفته یا آمرزیده می‌شود. زیرا جایز نیست بدون علم، خبر دهیم که این میت، به صورت قطع رحمت شده یا آمرزیده شده است. الله تعالی می‌فرماید: {{وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ}[۱]، یعنی: {و از آنچه به آن علم نداری، پیروی نکن}. اما منظور مردم از این حرف، خبر قطعی نیست. کسی که می‌گوید: مرحوم پدرم، یا مرحوم مادرم، منظورش از این سخن، این نیست که خبر دهد آنها قطعا مورد رحمت قرار گرفته‌اند. بلکه منظورشان دعا برای آنان است که الله تعالی آنان را رحمت کند و امید رحمت برای آنان دارند، و بین دعا و خبر، فرق وجود دارد. به همین خاطر هم ما می‌گوییم: فلانی رحمه الله. فلانی غفر الله له. فلانی عفا الله عنه. از حیث لغت عربی، فرقی بین اینکه بگوییم: «مرحوم فلانی»، و بین اینکه بگوییم: «فلانی رحمه الله» نیست. زیرا جمله‌ی «رحمه الله» خبری است، و «مرحوم» نیز به معنی کسی است که رحمت شده، و این نیز خبری است. بنا بر این در مدلول این دو جمله، هیچ فرقی در زبان عربی وجود ندارد. هر کس که می‌گوید: گفتن: «مرحوم فلانی» درست نیست، باید گفتن «فلانی رحمه الله» را نیز نادرست بداند.

به هر حال می‌گوییم: اشکالی در گفتن «مرحوم فلانی»، یا «مغفور فلانی» و امثال اینها وجود ندارد. زیرا منظور ما از این سخن، خبر قطعی مبنی بر مورد رحمت قرار گرفتن و آمرزیده شدن این شخص از جانب الله نیست. بلکه ما از الله خواهانیم و امیدواریم که مورد رحمت و مغفرت قرار گیرد. پس گفتن این سخن، از باب دعاست و دعا از باب إخبار نیست و بین این دو نیز فرق وجود دارد.

[۱] – سوره اسراء، آیه «۳۶».