شنبه 25 ذیحجه 1446
۳۱ خرداد ۱۴۰۴
21 ژوئن 2025

۴۷۸ – آیا استعمال کلمه‌ی «صُدفَه» (ناگهان) درست است؟

۴۷۸ – از شیخ رحمه الله سوال شد: نظرتان در مورد استعمال کلمه‌ی «صُدفَه: ناگهانی» چیست؟

جواب دادند: نظرمان این است که این سخن اشکال ندارد و امری متعارف است، و گمان می‌کنم احادیثی نیز با این تعبیر وجود دارند: ناگهان با رسول الله صلی الله علیه وسلم مواجه شدیم، رسول الله صلی الله علیه وسلم ناگهان با ما مواجه شد. اما الان حدیث به خصوصی در این مورد به ذهنم نمی‌آید.

اما تصادفی و ناگهانی، به نسبت فعل انسان، واقعی است. چون انسان غیب نمی‌داند، گاهی اوقات چیزی ناگهانی برایش اتفاق می‌افتد، بدون اینکه قبلش احساس کند یا مقدماتی برای آن چیده باشد یا توقع آن را داشته باشد. اما به نسبت فعل الله، این گونه نیست. زیرا هر چیزی نزد الله معلوم و دارای اندازه‌ی مشخصی است، و اشیاء به نسبت او تعالی، ناگهانی نیستند. اما به نسبت من و تو بله. بدون هماهنگی قبلی با هم روبرو می‌شویم. بدون اینکه احساس آن را داشته باشیم یا قبلا برای این دیدار مقدمه چینی کرده باشیم، صورت می‌گیرد. به این می‌گویند: «صُدفه: ناگهانی»، و اشکالی در آن نیست. اما به نسبت فعل الله تعالی، ممتنع بوده و جایز نیست.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

(478) وسئل: ما رأي فضيلتكم في استعمال كلمة “صدفة”؟

فأجاب بقوله: رأينا في هذا القول أنه لا بأس به وهذا أمر متعارف وأظن أن فيه أحاديث بهذا التعبير صادفْنا رسول الله صادفَنا رسول الله “لكن لا يحضرني الآن حديث معين في هذا الخصوص”.

والمصادفة والصدفة بالنسبة لفعل الإنسان أمر واقع، لأن الإنسان لا يعلم الغيب فقد يصادفه الشيء من غير شعور به ومن غير مقدمات له ولا توقع له، ولكن بالنسبة لفعل الله لا يقع هذا، فإن كل شيء عند الله معلوم وكل شيء عنده بمقدار وهو ـ سُبْحَانَهُ‌وَتعالى ٰ ـ لا تقع الأشياء بالنسبة إليه صدفة أبداً ، لكن بالنسبة لي أنا وأنت نتقابل بدون ميعاد وبدون شعور وبدون مقدمات فهذا يقال له : صدفة، ولا حرج فيه، وأما بالنسبة لفعل الله فهذا أمر ممتنع ولا يجوز.

مطالب مرتبط:

۴۴۰ – حکم گفتن: «لکم تحیّاتنا» (درود ما بر شما)، و عبارت: «أهدی لکم تحیّاتی» چیست؟

۴۴۰ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم گفتن: «لکم تحیّاتنا»، و عبارت: «أهدی لکم تحیّاتی» چیست؟ جواب دادند: گفتن عبارات «لکم تحیّاتنا» و «أهدی لکم تحیّاتی» و امثال اینها، اشکالی ندارد. زیرا الله تعالی می‌فرماید: {وَإِذَا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا}[۱]، یعنی: {و هنگامی که به شما سلام می‌گویند، بهتر یا […]

ادامه مطلب …

۴۳۹ – حکم گفتن: «مرحوم فلانی»، و «الله او را غریق رحمت کند»، و «به رحمت الله رفت»، چیست؟

۴۳۹ – از رحمه الله سوال شد: حکم گفتن: «مرحوم فلانی»، و «الله او را در پوشش رحمتش قرار دهد»، و «به رحمت الله انتقال یافت»، چیست؟ جواب دادند: گفتن «مرحوم فلانی»، یا «الله او را در پوشش رحمتش قرار دهد»، اشکالی ندارد. زیرا وقتی می‌گویند: «مرحوم»، از باب تفاؤل و رجاء است، نه از […]

ادامه مطلب …

۴۱۶ – آیا جایز است برخی صفات را برای انسان به کار ببریم مثل: پدر عزیزم، یا برادر بزرگوارم؟

۴۱۶ – آیا اگر وقتی کسی نامه‌ای می‌نویسد، و در آن بگوید: «به پدر عزیزم»، یا «به برادر بزرگوارم»[۱]، اشکالی دارد؟ جواب دادند: اشکالی ندارد. بلکه جایز نیز هست. الله تعالی می‌فرماید: {لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَاعَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ}[۲]، یعنی: {معنی آیه}، و می‌فرماید: {لَهَا عَرْشٌ عَظِيمٌ}[۳]، یعنی: {معنی […]

ادامه مطلب …

۴۳۸ – اگر کسی بگوید: «من إن شاء الله مومن هستم» چه حکمی دارد؟

۴۳۸ – از شیخ رحمه الله سوال شد: اگر کسی بگوید: «من إن شاء الله مومن هستم»، چه حکمی دارد؟ جواب دادند: وقتی کسی می‌گوید: «من إن شاء الله مومن هستم»، نزد علما (مساله‌ی استثناء در ایمان) نامیده می‌شود. در این قول، تفصیل وجود دارد: اول: اگر استثناء به خاطر شک در وجود اصل ایمان […]

ادامه مطلب …

۴۴۱ – آیا درست است بگوییم: الله آن چیز را به وجود آورد یا خلق کرد یا به تصویر کشید؟

۴۴۱ – از شیخ رحمه الله سوال شد: بعضی مردم می‌گویند: «الله فلان چیز را به وجود آورد». آیا درست است؟ فرق بین این جمله و بین اینکه بگوییم: «الله فلان چیز را خلق کرد» یا «الله فلان چیز را به تصویر کشید»، چیست؟ جواب دادند: فرقی بین به و جود آوردن و خلقت کردن […]

ادامه مطلب …

۴۲۴ – آیا هنگام سلام، گفتن الفاظی دیگر مثل «صبح خیر» جایز است؟

۴۲۴ – از شیخ رحمه الله سوال شد: برخی مردم هنگام سلام، به جای سلامی که در شرع آمده، عباراتی به کار می‌برند. از جمله: «مسّاک بالخیر»، و «الله بالخیر»، و «صبّحک الله بالخیر». آیا این درست است؟ و آیا سلام کردن با لفظ «علیک السلام» جایز است؟ جواب دادند: سلامی که در شرع وارد […]

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه