شنبه 25 ذیحجه 1446
۳۱ خرداد ۱۴۰۴
21 ژوئن 2025

۴۵۱ – آیا در اسلام، تجدیدِ تشریع هست؟

۴۵۱ – از شیخ رحمه الله سوال شد: آیا در اسلام، تجدیدِ تشریع هست؟

جواب دادند: کسی که بگوید: در اسلام، تجدیدِ تشریع وجود دارد، واقع بر خلاف اوست؛ زیرا اسلام با وفات رسول الله صلی الله علیه وسلم، کامل شده، و تشریع نیز با آن به پایان رسیده است. بله، حوادث و وقایع تجدید می‌شوند، و در هر عصر و مکانی، چیزهایی اتفاق می‌افتد که در عصر و زمان‌های دیگر، اتفاق نمی‌افتد. سپس با تشریع، در آنها نگریسته می‌شود، و در پرتو قرآن و سنت بر آنها حکم می‌شود، و این حکم، جزئی از همان تشریع اولیه‌ی اسلامی است، و نامیدن آن به تشریع جدید، درست نیست؛ زیرا ظلم به اسلام، و مخالف با واقع است. همچنین شایسته نیست تغییر تشریع نامیده شود، چون نوعی شکستن دیوارِ حرمتِ شریعت و از بین بردن هیبت آن در نفوس، و یا در معرض تغییر قرار دادن آن بر مسیری غیر از مسیر قرآن و سنت است، و هیچ کس از اهل علم و ایمان، به چنین چیزی راضی نیست.

اما وقتی حکم بر یک اتفاق، در پرتو قرآن و سنت نباشد، تشریع باطل است؛ و تحت تقسیم در تشریع اسلامی قرار نمی‌گیرد.

اما در رد بر چیزی که گفتم، نباید به حکمی که عمر رضی الله عنه در مورد سه طلاق اجرا کرد، استناد نمود. با اینکه این حکم (یعنی سه طلاق کردن زن در یک کلام)، در دوسال اول خلافتش فقط یک طلاق به حساب می‌آمد، و در زمان رسول الله صلی الله علیه وسلم و خلافت ابوبکر نیز چنین بود. زیرا این از باب تعزیر شخص برای التزام به چیزی است که خودش خواسته است، و به همین خاطر عمر رضی الله عنه گفت: «می‌بینم مردم در مورد کاری که باید در آن شکیبایی داشته باشند، عجله می‌کنند. پس اگر چیزی را که می‌گویند، بر آنها اجرا کنیم»، و بر آنها اجرا کرد. باب تعزیر در شریعت، واسع است. چون مقصود از آن، اصلاح مردم و تادیب آنهاست.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

(451) وسئل فضيلة الشيخ: هل في الإسلام تجديد تشريع؟

فأجاب بقوله: من قال: إن في الإسلام تجديد تشريع فالواقع خلافه، فالإسلام كمل بوفاة النبي، ﷺ، والتشريع انتهى بها. نعم الحوادث والوقائع تتجدد، ويحدث في كل عصرٍ ومكانٍ ما لا يحدث في غيره، ثم ينظر فيها بتشريع، ويحكم عليها على ضوء الكتاب والسنة. ويكون هذا الحكم من التشريع الإسلامي الأول، ولا ينبغي أن يسمى تشريعاً جديداً، لأنه هضم للإسلام، ومخالف للواقع، ولا ينبغي أيضاً أن يسمى تغييراً للتشريع، لما فيه من كسر سياج حرمة الشريعة، وهيبتها في النفوس، أو تعريضها لتغيير لا يسير على ضوء الكتاب والسنة، ولا يرضاه أحد من أهل العلم والإيمان.

أما إذا كان الحكم على الحادثة ليس على ضوء الكتاب والسنة، فهو تشريع باطل، لا يدخل تحت التقسيم في التشريع الإسلامي.

ولا يرد على ما قلت إمضاء عمر – رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ -للطلاق الثلاث، مع أنه كان واحدة لمدة سنتين من خلافته، ومدة عهد النبي، ﷺ، وعهد أبي بكر رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ، لأن هذا من باب التعزير بإلزام المرء ما التزمه ولذا قال عمر ـ رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ ـ: “أرى الناس قد تعجلوا في أمر كانت لهم فيه أناة فلو أمضيناه عليهم”. فأمضاه عليهم، وباب التعزير واسع في الشريعة، لأن المقصود به التقويم والتأديب.

مطالب مرتبط:

۴۶۷ – منظور از روح و نفْس چیست؟ و فرق بین روح و نفس چیست؟

۴۶۷ – از شیخ رحمه الله سوال شد: منظور از روح و نفس چیست؟ همچنین، فرق بین این دو در چیست؟ جواب دادند: غالبا روح به آن چیزی اطلاق می‌شود که دارای حیات است. چه این حیات، حسّی باشد یا معنوی. قرآن، روح نامیده شده. الله تعالی می‌فرماید: {وَكَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ رُوحًا مِنْ أَمْرِنَا}[۱]، یعنی: […]

ادامه مطلب …

۵۰۷ – حکم خطاب کردن اشخاصی مثل حاکم با عبارت «ای مولای من»

۵۰۷ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم این سخن که وقتی انسان حاکمی را مورد خطاب قرار می‌دهد، بگوید: «ای مولای من»، چیست؟ جواب دادند: ولایت دو نوع است: اول: ولایت مطلق، که این ولایت، مثل سیادت مطلق، متعلق به الله عز و جل است. ولایت الله به معنای عام خود، شامل همه […]

ادامه مطلب …

۵۱۶ – حکم این سخن که عده‌ای می‌گویند: «الله می‌داند که چنین و چنان است» چیست؟

۵۱۶ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم این سخن که عده‌ای از مردم می‌گویند: «الله می‌داند که چنین و چنان است»، چیست؟ جواب دادند: گفتن این سخن، بسیار خطرناک است. تا جایی که حتی در کتاب‌های احناف دیده‌ام که اگر کسی در مورد چیزی بگوید: الله می‌داند، و قضیه بر خلاف آن باشد، […]

ادامه مطلب …

۴۴۴ – حکم دادن القابی چون: «حجت الله» و «حجت الاسلام» و «آیت الله»

۴۴۴ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم این القاب چیست: «حجت الله»، و «حجت الاسلام» و «آیت الله»؟ جواب دادند: القاب «حجت الله» و «حجت الاسلام» القابی ساختگی و جدید هستند، و به کار بردنشان شایسته نیست. زیرا الله هیچ حجتی جز پیامبران، بر بندگانش ندارد. اما «آیت الله»: اگر منظور از آن، […]

ادامه مطلب …

۴۶۹ – چه کسی شایسته است به سیادت توصیف شود؟

۴۶۹ – از شیخ رحمه الله سوال شد: چه کسی شایسته است به سیادت توصیف شود؟ جواب دادند: هیچ کسی جز الله تعالی، شایستگی این را ندارد که به سیادت مطلق وصف شود. الله تعالی سیدی است که سیادتش در منتهای درجه است. اما غیر او، با سیادت مقید وصف می‌شوند. مثل: سید فرزندان آدم، […]

ادامه مطلب …

۴۸۲ – آیا گفتن «به کیف خودت»، و گفته‌ی برخی مردم در مثل مشهور: «العین و ما تری و النفس و ما تشتهی» درست است؟

۴۸۲ – از شیخ رحمه الله سوال شد: آیا گفتن «به کیف خودت»، و گفته‌ی برخی مردم در مثل مشهور: «العین و ما تری، و النفس و ما تشتهی»[۱]، درست است؟ جواب دادند: در گفتن این الفاظ اشکالی ندارد. اما به شرطی که مقید به چیزی باشند که مخالف شرع نیست. انسان در همه چیز […]

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه