سه‌شنبه 22 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
14 اکتبر 2025

۴۳۸ – اگر کسی بگوید: «من إن شاء الله مومن هستم» چه حکمی دارد؟

۴۳۸ – از شیخ رحمه الله سوال شد: اگر کسی بگوید: «من إن شاء الله مومن هستم»، چه حکمی دارد؟

جواب دادند: وقتی کسی می‌گوید: «من إن شاء الله مومن هستم»، نزد علما (مساله‌ی استثناء در ایمان) نامیده می‌شود. در این قول، تفصیل وجود دارد:

اول: اگر استثناء به خاطر شک در وجود اصل ایمان باشد، حرام، و بلکه کفر است؛ زیرا ایمان، جزم است، و شک با آن منافات دارد.

دوم: اگر از ترس تزکیه‌ی نفس (خود را پاک خواندن)، و گواهی دادن به خود برای تحقیق ایمان در قول و عمل و اعتقاد باشد، واجب است. زیرا به خاطر خوف از واقع شدن در این کار حرام است.

سوم: اگر مقصود از استثناء، تبرک به وسیله‌‌ی ذکر کردن مشیئت باشد، یا برای بیان علت باشد، و برای این باشد که بگوید: آنچه از ایمان که در قلبش وجود دارد، به مشیئت الله است؛ جایز است. همچنین، تعلیق ایمان آن بر چنین وجهی – منظورم با بیان تعلیل است – منافاتی با تحقق ایمان ندارد. زیرا تعلیق کردن بر این وجه، در مورد اموری که تحقق یافته، در شرع نیز وارد شده است. مانند این فرموده‌ی الله تعالی: {لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُءُوسَكُمْ وَمُقَصِّرِينَ لَا تَخَافُونَ}[۱]، یعنی: {ان‌شاء الله ایمن و در حالی که موی سرتان را تراشیده و کوتاه کرده‌اید، وارد مسجدالحرام خواهید شد}، و همچنین در دعای زیارت قبور: «و إنّا إن شاء الله بکم لاحقون»، یعنی: «و ما نیز ان شاء الله به شما ملحق می‌شویم». با این توضیح، دانسته می‌شود که اطلاق حکم در مورد مساله‌ی استثناء در ایمان، درست نیست. بلکه حتما باید همراه با تفصیلی باشد که ذکر کردیم.


[۱] – سوره فتح، آیه «۲۷».

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

(438) سئل فضيلة الشيخ: عن حكم قول الإنسان : “أنا مؤمن إن شاء الله”؟

فأجاب بقوله: قول القائل : “أنا مؤمن إن شاء الله، يسمى عند العلماء (مسألة الاستثناء في الإيمان). وفيه تفصيل:

أولاً: إن كان الاستثناء صادراً عن شك في وجود أصل الإيمان فهذا محرم بل كفر، لأن الإيمان جزم والشك ينافيه.

ثانياً: إن كان صادراً عن خوف تزكية النفس والشهادة لها بتحقيق الإيمان قولاً وعملاً واعتقاداً، فهذا واجب خوفاً من هذا المحذور.

ثالثاً: إن كان المقصود من الاستثناء التبرك بذكر المشيئة، أو بيان التعليل وأن ما قام بقلبه من الإيمان بمشيئة الله، فهذا جائز والتعليق على هذا الوجه ـ أعني بيان التعليل ـ لا ينافي تحقق المعلق فإنه قد ورد التعليق على هذا الوجه في الأمور المحققة كقوله تعالى: (لتدخلن المسجد الحرام إن شاء الله آمنين محلقين رءوسكم ومقصرين لا تخافون) (سورة الفتح، الآية “27”) والدعاء في زيارة القبور “وإنا إن شاء الله بكم لاحقون” وبهذا عرف أنه لا يصح إطلاق الحكم على الاستثناء في الإيمان بل لابد من التفصيل السابق.

مطالب مرتبط:

۵۱۰ – حکم گفتن این سخن چیست: «ستاره‌ای که در فلان وقت طلوع می‌کند، نشانه‌ی خوبی است»؟

۵۱۰ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم گفتن این سخن چیست: «ستاره‌ای که در فلان وقت طلوع می‌کند، نشانه‌ی خوبی است»؟ جواب دادند: این سخن جایز نیست، و شبیه این سخن است که کسی بگوید: «به خاطر فلان ستاره و بهمان ستاره، باران آمد». در این مورد رسول الله صلی الله علیه وسلم […]

ادامه مطلب …

۴۲۰ – حکم درخواست کسی با توسل به وجه الله چیست؟

۴۲۰ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم درخواست چیزی از کسی با توسل به وجه الله چیست؟ یعنی بگوید: به وجه الله از تو چنین و چنان می‌خواهم؟ جواب دادند: وجه الله بزرگ‌تر از آن است که انسان به وسیله‌ی آن دنبال خواسته‌ی دنیوی باشد، و در خواستش را به وجه الله قرار […]

ادامه مطلب …

۴۸۳ – حکم این عبارت چیست: «فال الله، بله، اما فال تو، خیر»؟

۴۸۳ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم این عبارت چیست: «فال الله، بله، اما فال تو، خیر»؟ جواب دادند: این تعبیر، صحیح است. زیرا منظور از فالی که از الله است، این است که من تفاؤل به خیر می‌کنم، بدون اینکه به گفته‌ی تو توجهی داشته باشم. این معنای عبارت است، و چنین […]

ادامه مطلب …

۴۷۶ – حکم گفتن: «فلانی شهید است»

۴۷۶ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم این سخن چیست: «فلانی شهید است»؟ جواب دادند: گواهی دادن بر شهادت شخص، دو صورت دارد: اول: مقید به وصف باشد. مثلا گفته شود: هر کسی که در راه الله کشته شود، شهید است، و هر کسی که در دفاع از مالش کشته شود، شهید است، […]

ادامه مطلب …

۴۸۰ – چرا گذاشتنِ اسم «عبدالحارث» شرک است، با اینکه الله، «حارث» است؟

۴۸۰ – از شیخ رحمه الله سوال شد: چرا گذاشتنِ اسم «عبدالحارث» شرک است، با اینکه الله، «حارث» است؟ جواب دادند: در گذاشتنِ اسم عبدالحارث، نسبت عبودیت برای غیر الله وجود دارد. زیرا حارث، همان است، چنان که رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «همه‌ی شما حارث، و همه‌ی شما همّام هستید». بنا بر […]

ادامه مطلب …

۴۳۱ – حکم قسم خوردن به الله چیست؟

۴۳۱ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم قسم خوردن بر الله چیست؟ جواب دادند: قسم خوردن بر الله چنین است که انسان بگوید: والله که چنین و چنان نخواهد شد، یا، والله که الله چنین و چنان نخواهد کرد. قسم خوردن بر الله دو نوع است: نوع اول: آنچه که باعث می‌شود شخص […]

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه