۴۰۴ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم تبریک گفتن عید کریسمس به کفار چیست؟ وقتی آنها این عیدشان را به ما تبریک گفتند، چه جوابی به آنها بدهیم؟ آیا رفتن به اماکنی که به مناسبت کریسمس در آن جشن گرفته‌اند، جایز است؟ و انسان اگر چیزی از اینها که ذکر شد را بدون قصد انجام دهد، گنهکار می‌شود؟ او این کار را از روی مجامله[۱] یا حیا یا از روی تعارف یا دیگر اسباب انجام داده است. آیا تشبّه به آنها در این مسائل، جایز است؟

جواب دادند: به اتفاق علما، تهنیت گفتن عید کریسمس یا هر عید دینیِ دیگری به کفار حرام است. چنان که ابن قیم رحمه الله در کتاب «أحکام أهل الذمة» این را نقل کرده، می‌گوید: «اما تبریک گفتنِ شعائر کفر، به اتفاق علما، حرام است. مثلا به خطر اعیاد یا روزه‌هایشان به آنها تبریک گفته، بگوید: عید بر تو مبارک، و امثال چنین الفاظی به کار بردن. این سخنان، اگر گوینده‌اش از کفر در امان بماند، اما باز هم از جمله محرمات است و به منزله‌ی این است که به خاطر سجده‌اش برای صلیب به او تبریک بگوید، بلکه گناه این کار نزد الله بالاتر و جرمش بیشتر از تبریک گفتن به خاطر شرب خمر و قتل انسان و زنا و غیره است، و بسیاری از کسانی که دین نزد آنها قدری ندارد، در چنین گناهی می‌افتند و از قباحت کاری که می‌کنند آگاه نیستند. بنا بر این، کسی که به خاطر معصیت یا بدعت یا کفر، به کسی تبریک گفت، در معرض خشم و غضب الله قرار گرفته است».

همان طور که ابن قیم ذکر کرد، تهنیت گفتن اعیاد دینی کفار، حرام است. زیرا این کار، نوعی اقرار به شعائر کفر و رضایت به آن است که کفار بر آن هستند. اگر چه او برای خود راضی به این کفر نباشد، اما برای مسلمان حرام است که به شعائر کفر راضی بوده و آن را به دیگران تبریک بگوید. زیرا الله تعالی راضی به این کار نیست. چنان که می‌فرماید: {إِنْ تَكْفُرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنْكُمْ وَلَا يَرْضَى لِعِبَادِهِ الْكُفْرَ وَإِنْ تَشْكُرُوا يَرْضَهُ لَكُمْ}[۲]، و می‌فرماید: {الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا}[۳]، یعنی: {امروز برای شما دینتان را کامل کردم و نعمتم را بر شما تمام نمودم و اسلام را برای شما به عنوان دین پسندیدم}، و تهنیت گفتن اعیادشان حرام است. حال چه با آن شخص، همکار باشد یا خیر.

وقتی اعیادشان را به ما تبریک گفتند، ما جوابشان را نمی‌دهیم، زیرا جزء اعیاد ما نیست، و به خاطر اینکه اعیادی هستند که الله تعالی به آن راضی نیست؛ زیرا یا این عید، ساختگی است، و یا مشروع است، اما بعد از آمدن دین اسلام که الله آن را به وسیله‌ی محمد صلی الله علیه وسلم برای همه‌ی مخلوقات فرستاده، منسوخ شده، و الله تعالی در مورد آن می‌فرماید: {وَمَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلَامِ دِينًا فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ}[۴]، یعنی: {و هر کس دینی جز اسلام بجوید، هرگز از او پذیرفته نمی‌شود و در آخرت از زیان‌کاران خواهد بود}.

برای مسلمان حرام است که دعوتش از سوی کفار به این عید را بپذیرد. زیرا گناه این کار بیشتر از تبریک گفتن اعیادشان است. زیرا نوعی مشارکت با آنها به حساب می‌آید.

همچنین بر مسلمان حرام است که برای تشابه با کفار، جشن‌هایی به این مناسب بگیرد، یا به همدیگر هدیه داده یا شیرینی و طبق‌های غذا پخش کرده و یا کارهایشان را تعطیل کنند. زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «کسی که به قومی تشابه جوید، از آنهاست». شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله در کتاب خود «إقتضاء الصراط المستقیم مخالفة أصحاب الجحیم» می‌نویسد: «تشابه با آنها در برخی اعیادشان موجب خوشحالی قلبی آنان از باطلی می‌شود که بر آن هستند، و چه بسا آنها را به طمع اندازد که این فرصت‌ها را غنیمت شمرده و ضعفا را صید کنند».

کسی که هر یک از این امور را انجام دهد، گناه کار است. فرقی نمی‌کند که از روی مجامله باشد، یا برای جلب مودت و یا از روی حیا و یا هر دلیل دیگری باشد. زیرا نوعی مداهنه در دین الله بوده و از اسباب تقویت نفوس کفار و افتخار به دینشان می‌شود.

از الله خواهانیم که مسلمانان را به وسیله‌ی دینشان عزت داده، و به آنها ثبات بر آن را روزی کرده و آنها را بر دشمنانشان پیروز گرداد. بی گمان الله قوی و عزیز است.

---

[۱] – مجامله: خوش رویی و خوش رفتاری با شخص، بدون اینکه در دوستی‌اش با او خالصانه باشد.

[۲] – سوره زمر، آیه «۷».

[۳] – سوره مائده، آیه «۳».

[۴] – سوره آل عمران، آیه «۸۵».