۳۱۷ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم رسم ذوات ارواح چیست؟ و آیا حکم در عموم حدیث قدسی داخل می‌شود که الله می‌فرماید: «و چه کسی ظالم‌تر از آن کس که قصد می‌کند مخلوقی همانند آنچه من خلق کرده‌ام، بسازد؟ پس – اگر می‌توانند – ذره‌ای خلق کنند، پس – اگر می‌توانند – دانه‌ای خلق کنند، یا – اگر می‌توانند – دانه‌ای جو خلق کنند»؟

جواب دادند: بله، در این حدیث داخل می‌شود. اما خلق کردن، دو نوع است: خلق کردن جسمی و وصفی که در مورد مجسمه مصداق دارد، و خلق کردن وصفی و بدون جسم، که در مورد تصاویر، صادق است.

هر دوی اینها در حدیثی که ذکر شد، داخل می‌شوند. زیرا خلق صفت مانند خلق جسم است، و گر چه خلق جسم، کار بزرگ‌تری است؛ زیرا بین خلق جسمی و خلق وصفی جمع کرده است. نیز، آنچه دال بر این عموم است و نیز دال بر حرمت تصویر به وسیله‌ی دست است، عمومِ قول رسول الله صلی الله علیه وسلم است؛ چه این تصویر، مجسمه باشد یا نقاشی، که رسول الله صلی الله علیه وسلم کسانی را که مجسمه می‌سازند یا نقش می‌کشند، لعنت فرموده است. این لعن عام، دال بر این است که هیچ فرقی بین مجسمه سازی و تصاویری که با رنگ کشیده می‌شوند، نیست، و احوط نیز همین است، و اولاتر برای مومن این است که از شبهه دوری کند.

اما ممکن است کسی بگوید: آیا احوط این نیست که انسان از آنچه نص به آن دلالت دارد، پیروی کند، نه از آنچه اشدّ است؟

می‌گوییم: صحیح است که احوط، پیروی از آن چیزی است که نص دال بر آن است. اما وقتی که لفظ عامّی وجود داشته باشد که هم این و هم آن را شامل شود، احوط این است که به عموم آن عمل شود، و این کاملا منطبق بر حدیث تصویر است. بنا بر این برای انسان جایز نیست تصویر چیزی را بکشد یا مجسمه‌ی چیزی را بسازد که جزء موجودات دارای روح است؛ چون در حدیث لعن مصوّرین داخل می‌شود. والله الموفق.