(۴۶۰) سوال: نزد ما برخی از مردم در روز جمعه به ذکر و تسبیح میپردازند و میگویند: “الصلاة وألف سلام يا سيدي يا رسول الله“: (درود و هزار سلام بر توای سرورمای رسول الله). برای توجیه این رفتار خود به این فرمایش الله سُبْحَانَهُوَتَعَالَىٰ استدلال میکنند که فرموده است: {إِنَّ اللَّهَ وَمَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيماً} [الاحزاب: ۵۶]: (قطعاً الله و فرشتگانش بر پیامبر درود میفرستند؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید! بر او درود و سلام بفرستید) پاسخ این افراد چیست؟
جواب:
به این افراد میگوییم: آیهای که بدان اشاره کردید: {إِنَّ اللَّهَ وَمَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيماً} [الاحزاب: ۵۶]: (قطعاً الله و فرشتگانش بر پیامبر درود میفرستند؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید! بر او درود و سلام بفرستید) دلیلی بر علیه شما است نه به سود شما! زیرا الله سُبْحَانَهُوَتَعَالَىٰ دستور به فرستادن درود و سلام بر پیامبرش ﷺ در همهی اوقات داده و آن را به روز جمعه اختصاص نداده است اما شما فقط آن را به روز جمعه اختصاص دادهاید.
همچنین الله سُبْحَانَهُوَتَعَالَىٰ دستور نداده که دسته جمعی بر او درود و سلام بفرستیم اما شما دسته جمعی درود و سلام میفرستید؛ بنابراین با آیه مخالفت کردهاید زیرا درود و سلام را به زمان و روش خاصی مقید کردهاید و روش خاصی را در پیش گرفتهاید. بر ما واجب است آن چه الله سُبْحَانَهُوَتَعَالَىٰ به طور مطلق بدان امر نموده است را به طور مطلق بدان عمل کنیم و چیزی که الله سُبْحَانَهُوَتَعَالَىٰ آن را مقید نموده را مقید کنیم و از مرزهای نصوص قرآن و سنت تجاوز نکنیم.
نصیحتم برای این برادران چنین است که به آن چه شرع بدان دستور داده است از نظر مقدار، کیفیت، نوع، زمان و مکان، پایبند باشند زیرا شرط صحت و درستی عبادت و قبول شدن آن، رعایت دو امر است:
اول: اخلاص برای الله سُبْحَانَهُوَتَعَالَىٰ؛ دلیلش این است که الله سُبْحَانَهُوَتَعَالَىٰ میفرماید: {فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ} [غافر: ۱۴]: (الله را به دعا فرا بخوانید در حالی که دین را برایش خالص قرار دادهاید) همچنین میفرماید: {وَمَا أُمِرُوا إِلاَّ لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ} [البینه: ۵]: (دستور داده نشدهاند جز این که الله را با اخلاص در دین برای او و با یگانهپرستی، عبادت کنند) پیامبر ﷺ نیز فرمود: «إنّما الأعمالُ بالنِّيّاتِ، وإنّما لِكُلِّ امرئٍ ما نَوى»: (همانا اعمال، تنها به نیتها بستگی دارد و دستاورد هر شخصی، چیزی است که نیت کرده است).
دوم: پیروی از رسول الله ﷺ؛ دلیلش این فرمایش پیامبر ﷺ است: «مَن أَحدَثَ فِي أمرِنَا هَذَا مَا لَيسَ فیهُ فَهُوَ رَدٌّ»۱ : (هر کس چیزی را در دین ما نوآوری کند که در آن نیست، مردود است) همچنین فرمود: «مَن عَمِلَ عَمَلاً لَيسَ عَلَيهِ أمرُنَا فَهُوَ رَدٌّ»: (هر کس عملی انجام دهد که امر و دین ما بر آن نیست، مردود است) اصل پیروی از رسول الله ﷺ تنها زمانی محقّق میشود که عبادت در شش مورد با شرع، مطابقت داشته باشد: سبب، جنس، مقدار و اندازه، روش و کیفیت، زمان و مکان؛ اگر عمل شخص در این شش مورد با شرع مخالفت داشته باشد، پیروی صورت نگرفته و عمل وی باطل نیست.
***
- صحیح بخاری: كتاب الصلح باب إذا اصطلحوا على صلح جور فالصلح مردود، شماره (٢٦٩٧) / صحیح مسلم: كتاب الحدود، باب نقض الأحكام الباطلة ورد محدثات الأمور، (۱۷۱۸). ↩︎