(۹۷۰) سوال: مقصود این آیه چیست: {وَلَا تُكْرِهُوا فَتَيَاتِكُمْ عَلَى الْبِغَاءِ إِنْ أَرَدْنَ تَحَصُّنًا لِتَبْتَغُوا عَرَضَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَمَنْ يُكْرِهْهُنَّ فَإِنَّ اللَّهَ مِنْ بَعْدِ إِكْرَاهِهِنَّ غَفُورٌ رَحِيمٌ} [نور: ٣٣]. (کنیزان خود را که می‌خواهند پاکدامنی کنند، برای بدست آوردن متاع ناچیز زندگانی دنیا به زنا وادار نکنید و کسی که آنها را مجبور کند، پس بی‌گمان الله بعد از اجبار آنها غفور رحیم است)؟

جواب:

در جاهلیت مردمانی بودند که برای کسب درآمد از کنیزهایشان آنان را مجبور به زنا می‌کردند. به همین خاطر الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ آنان را از این کار نهی کرد و فرمود: {وَلَا تُكْرِهُوا فَتَيَاتِكُمْ عَلَى الْبِغَاءِ إِنْ أَرَدْنَ تَحَصُّنًا لِتَبْتَغُوا عَرَضَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا}: (کنیزان خود را که می‌خواهند پاکدامن باشند، به خاطر متاع ناچیز زندگانی دنیا، به زنا وادار نکنید). آنجا که فرمود: {إِنْ أَرَدْنَ تَحَصُّنًا}: (اگر می‌خواهند پاکدامن باشند)، آشکارا افرادی که کنیزهایشان را مجبور به زنا می‌کنند را سرزنش و توبیخ می‌کند. زیرا فرمود: این کنیز چه حالی خواهد داشت وقتی که پاکی خود را می‌خواهد، اما تو وی را به خاطر کالای ناچیز دنیا مجبور به زنا می‌کنی؟

بنابراین سرزنش و توبیخ، در این آیه آشکار است. نکته‌ی دیگر اینکه اراده‌ی کنیز، شرطِ حکم نیست. یعنی اگر آن کنیز، پاکی خود را نخواست، می‌توانی وی را مجبور کنی. خیر؛ بلکه مقصود، سرزنش و توبیخ صاحبان کنیزان به خاطر مجبور کردن کنیزهایشان به زنا و فاحشگی است.

آنجا که فرمود: {وَمَنْ يُكْرِهْهُنَّ فَإِنَّ اللَّهَ مِنْ بَعْدِ إِكْرَاهِهِنَّ غَفُورٌ رَحِيمٌ}، یعنی اگر کسی  مجبور به این کار شد، اگر ثابت شود که مجبور به این کار شده، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ وی را می‌آمرزد. از این رو فرمود: {مِنْ بَعْدِ إِكْرَاهِهِنَّ غَفُورٌ رَحِيمٌ}، زیرا کسی که با اکراه و اجبار وادار به کاری شده، گناهی ندارد. فرقی هم نمی‌کند که مجبور به گفتن حرفی یا انجام کاری شود. در صورتی که بعد از وادار کردنش، با میل خودش آن را انجام نداده باشد، الله عَزَّوَجَلَّ او را می‌بخشاید.

سائل: جناب شیخ! بنابراین در اینجا مغفرت و رحمت به کنیزان برمی‌گردد؟

جواب دادند: بله، مغفرت و رحمت به کنیزان برمی‌گردد.

***