سه‌شنبه 22 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
14 اکتبر 2025

(۷۹۲) خواندن قرآن و عمل نکردن به احکام آن

(۷۹۲) سوال: یکی پرسیده: قرائت قرآن را بسیار دوست دارم. اما متاسفانه قرائت را خوب بلد نیستم. اما جوانانی هستند که قرائتشان از من زیباتر است. ولی به احکام قرآن عمل نمی‌کنند و می‌گویند: اگر تو ملّا بودی، از ما بهتر بودی. نظر شما در این مورد چیست؟

جواب:

فایده‌ی قرائت قرآن، تدبر و پندگیری و عمل به آن است. در نتیجه تو نسبت به قرآن بیشتر از آنان حق داری. زیرا طبق آنچه گفتی، به آن عمل می‌کنی. معلوم است که هر کس قرائت قرآن را بلد باشد، اما به آن عمل نکند، شبیه کسانی است که الله تعالی در موردشان فرمود: {مَثَلُ الَّذِينَ حُمِّلُوا التَّوْرَاةَ ثُمَّ لَمْ يَحْمِلُوهَا كَمَثَلِ الْحِمَارِ يَحْمِلُ أَسْفَارًا} [جمعه:۵]: (مثال کسانی که تورات بر آنان حمل شد، – که به آن عمل نمایند – اما به آن عمل نکردند، همانند الاغی است که بر پشت خود کتاب‌هایی حمل می‌کند). در اینجا حمل کننده، بد است و حمل شونده، خوب. وقتی به تو چنین حرفی زدند، به آنها بگو: اگر شما اهل قرآن بودید، به آن عمل می‌کردید. همین رویگردانی شما از قرآن – با اینکه الله آن را به شما داده – بدتر از این است که قرآن را ندانید.

اما به نسبت تو: اگر وقتی قرآن می‌خوانی، با لکنت می‌خوانی و در خواندنش به سختی می‌افتی، دو پاداش داری. چنان که رسول اللهﷺ فرمود: «کسی که قرآن بخواند و در آن لکنت داشته باشد و خواندنش بر او سخت باشد، دو پاداش دارد».[۱] اما با این حال، نا امید نشو. پشت سر هم تلاش کن. این را هم بدان که لازم نیست آن را با تجوید قرائت کنی. بلکه مهم این است که کلمات و حروف را به شکل مرسوم، قرائت کنی: حرف «اُ» را «اَ»، و «اَ» را «اُ» نخوانی. بلکه همان طور که نوشته، بخوانی. فرق نمی‌کند قرائتت را با تجوید بخوانی یا بدون تجوید؛ زیرا منظور از تجوید این است که ادای کلمات، زیباتر باشد و این زیباتر شدن ادای کلمات، واجب نیست. بلکه برای کامل‌تر شدن قرائت است. در نتیجه اگر قرآن را بدون تجوید قرائت کردی، اشکالی ندارد. اما حتما باید حرکت گذاری‌ها رعایت شوند.

* * *


[۱] سنن ابن ماجه: کتاب الأدب، باب ثواب القرآن، حدیث شماره (۳۷۷۹). مسند احمد: مسند ام المومنین عایشه رضی الله عنها، حدیث شماره (۲۴۶۶۷) از ام المومنین عایشه رضی الله عنها با این لفظ: «وَالَّذِي يَقْرَأ يَتَتَعْتَعُ فِيهِ وَهُوَ عَلَيْهِ شَاقٌّ، لَهُ أَجْرَانِ».

 

متن عربی فتوا در سایت شیخ ابن عثیمین رحمه الله

فتوای مرتبط

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: إنه يحب قراءة القرآن حبا عظيما والحمد لله ويقول: أنا لا أجيد حقيقة القراءة جيدًا، وهناك شباب أحسن مني في قراءتهم لكنهم لا يطبقون أحكامه، ويقولون: لو أنت مطوع لكنت أحسن منا. فما رأي فضيلتكم في ذلك؟

فأجاب – رحمه الله تعالى أرى أن الفائدة من قراءة القرآن هي تدبر القرآن والاتعاظ به والعمل به، فأنت أحق منهم بالقرآن، وذلك لأنك تعمل به حسبما قلت، ومعلوم أن الذي يجيد قراءة القرآن ولكنه لا يعمل به يكون شبيها بمن قال الله فيهم: ﴿ مَثَلُ الَّذِينَ حُمِلُوا التَّوْرَنَةَ ثُمَّ لَمْ يَحْمِلُوهَا كَمَثَلِ الْحِمَارِ يَحْمِلُ أَسْفَارًا ﴾ [الجمعة: ٥]. فالحامل سيئ، والمحمول حسن، فقل لهم إذا قالوا لك مثل هذا القول، قل: وأنتم لو كنتم من أهل القرآن لعملتم به، فإعراضكم عن القرآن مع أن الله حملكم إياه أشد من كونكم لا تحملون القرآن.

أما بالنسبة لك أنت: فأنت إذا قرأت القرآن وأنت تتعتع فيه وهو شاق عليك فإن لك أجرين، كما قال النبي : الذي يقرأ القرآن ويتتعتع فيه وهو عليه شاق له أجران»، ومع ذلك فلا تيأس، وحاول مرة بعد أخرى، واعلم أنه لا يلزمك أن تقرأ بالتجويد، المهم أن تُقيم الكلمات والحروف على الشكل المرسوم فلا تضم المنصوب ولا تنصب المرفوع، وإنما تتمشى على حسب الشكل المرسوم، سواء كان ذلك بطريق التجويد، أو بغير طريق التجويد؛ لأن التجويد لا يُراد به إلا تحسين اللفظ فقط، وتحسين اللفظ ليس بواجب، إنما هو من كمال القراءة، فلا عليك إذا قرأت القرآن بغير تجويد، ولكن لا بد من ملاحظة الشكل.

مطالب مرتبط:

(۷۹۵) قرائت قرآن با وجود اشتباهات غیر عمد

(۷۹۵) سوال: من قرآن می‌خوانم، ولی در خواندن قرآن چندان مهارت ندارم. در نتیجه گاهی اوقات اشتباهاتی از من سر می‌زند که باعث تحریف غیر عمدی بعضی از آیات می‌شود. آیا گناهی دارم؟ آیا به این خاطر، قرائت قرآن را ترک کنم، یا بر حسب توان و قدرتم قرآن بخوانم و اگر اشتباهی از من […]

ادامه مطلب …

(۷۹۷) قرائت قرآن بدون تلاش برای فهم بهتر حروف

(۷۹۷) سوال: خانمی می‌گوید: من قرآن می‌خوانم و حروف هجا را هم سطحی بلدم. اما برای شناخت عمیق‌تر آنها تلاش نمی‌کنم. در نتیجه شناخت کامل به آن ندارم. به همین خاطر هنگام قرائت، بعضی کلمات را اشتباه می‌خوانم. با این حساب، آیا جایز است قرآن بخوانم؟ البته باید بگویم که برای تلاوت صحیح، تلاش می‌کنم. […]

ادامه مطلب …

(۷۹۰) حکم تلاوت قرآن بدون ترتیل

(۷۹۰) سوال: حکم کسی که قرآن را بدون ترتیل می‌خواند چون ترتیل بلد نیست، چیست؟ جواب: ترتیل قرآن به دو صورت است: یک: ترتیلی که در بیان حروف و واضح خواندن آنهاست. به طوری که هیچ حرفی ساقط نشود. این واجب است. به هیچ عنوان جایز نیست انسان قرآن را طوری تلاوت کند که باعث […]

ادامه مطلب …

(۷۸۸) آیا خواندن قرآن بدون تجوید، ثواب دارد؟

(۷۸۸) سوال: آیا خواندن قرآن بدون تجوید، اجر و ثوابی هم دارد؟ سوال دیگر اینکه آیا گذاشتن قرآن در مسجد، صدقه‌ی جاریه به حساب می‌آید یا خیر؟ جواب: بله، قرائت قرآن با تجوید، واجب نیست، بلکه سنت است که انسان برای قرآن خواندن، صدایش را زیبا کند. چون شایسته است انسان هنگام تلاوت قرآن، صدایش […]

ادامه مطلب …

(۷۹۶) اشتباه خواندن قرآن بدون اینکه بداند

(۷۹۶) سوال: کسی که قرآن را در همان حد که بلد است، بخواند، ممکن است بدون اینکه بداند، گاهی اشتباه بخواند. این کار چه حکمی دارد؟ جواب: بر او واجب است برود یاد بگیرد؛ زیرا موضوع ساده‌ای نیست. ولی برخی مردم بر همان طبیعت و شخصیتی که دارند، قرآن می‌خوانند بدون اینکه تلاش و تمرینی […]

ادامه مطلب …

(۷۸۶) آیا رعایت نکردن احکام تجوید، گناه است؟

(۷۸۶) سوال: آیا جایز است کسی قرآن راتلاوت کند، اما برخی احکام تجوید را مراعات ننماید؟ جواب: بله، جایز است. البته تا زمانی که اشتباه حرکاتی نداشته باشد. اما اگر در خواندن حرکات، اشتباه کند، واجب است اشتباهش را تصحیح نماید. ولی رعایت تجوید، واجب نیست. تجوید یعنی قشنگ تلفظ کردن و شکی نیست که […]

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه