(۱۱۵۴) سوال: از رسول اللهﷺ احادیثی در مورد صحت نماز تسبیح وجود دارد که نمی‌دانم تا چه حد صحت دارند. اوصاف این نماز در برخی کتاب‌های مورد اعتماد مثل: «الأذکار» نووی و «تاج الأصول» و «فقه السنة» مذکور است. صحت این احادیث تا چه حد است؟ همچنین صحت این نماز؟ در صورتی که این نماز مشروع باشد، کیفیت آن چطور است؟
جواب:
این نماز، مشروع نیست. چون همان طور که شیخ الاسلام ابن تیمیه رَحِمَهُ‌الله می‌گوید، حدیثی که در مورد آن وجود دارد، ضعیف است. ایشان همچنین می‌گوید: از میان ائمه، کسی آن را مستحب ندانسته است.[۱] درست نیز همان است که ایشان می‌گوید. چون این نماز در طلب و صفت و کیفیتش نمازی شاذ است. مثلا شذوذ آن در طلبش از اینجاست که در آن حدیث در موردش می‌گوید: «انسان آن را روزانه بخواند. اگر نمی‌تواند، هفته‌ای یک بار بخواند. اگر نمی‌تواند، ماهی یک بار بخواند. باز اگر نمی‌تواند، سالی یک بار بخواند. اگر نمی‌تواند، در طول عمر خود یک بار آن را بخواند».[۲] چنین عبادتی اگر از عباداتی بود که در آن مصلحت قلب و رضایت ربّ العالمین وجود داشت، به یک نحو مشروع می‌گشت نه اینکه چنین اختیاری در مورد آن به انسان داده شود.
پس نظرمان در مورد نماز تسبیح این است که این نماز، مشروع نیست و اگر حدیثی که در این زمینه آمده، از رسول اللهﷺ ثابت بود، ما اولین کسانی بودیم که آن را قبول می‌کردیم. در هر حال آن کسی که این حدیث نزدش ثابت و قائل به صحت آن است، حتما باید آن را مشروع بداند و کسی که حدیث نزدش به اثبات نرسیده، می‌گوید این نماز مشروع نیست. اصل نیز بر عدم مشروعیت است تا اینکه معلوم شود؛ چون اصل در عبادات بر حرمت است مگر اینکه دلیلی برای اثبات آن بیاید.
***
[۱] مجموع فتاوی ابن تیمیه، (ج۱۱، ص۵۷۹).
[۲] سنن ابو داود: کتاب التطوع، باب صلاة التسبیح، حدیث شماره (۱۲۹۷). سنن ابن ماجه: کتاب اقامة الصلاة و السنة فیها، باب ما جاء فی صلاة التسبیح، حدیث شماره (۱۳۸۷). از ابن عباس رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُمَا با این لفظ: «إِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تُصَلِّيَهَا فِي كُلِّ يَوْمٍ مَرَّةً فَافْعَلْ، فَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَفِي كُلِّ جُمُعَةٍ مَرَّةً، فَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَفِي كُلِّ شَهْرٍ مَرَّةً، فَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَفِي كُلِّ سَنَةٍ مَرَّةً، فَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ، فَفِي عُمُرِكَ مَرَّةً». این حدیث، ضعیف است.
