جمعه 18 ربیع‌الثانی 1447
۱۷ مهر ۱۴۰۴
10 اکتبر 2025

(۶۷۹۷) آیا شعر در اسلام حرام است؟

(۶۷۹۷) سوال: ‌ای شیخ بزرگوار، دوستی دارم که به شعر علاقه دارد و آن را می‌نویسد و از من پرسید که آیا شعر در اسلام حرام است؟ از آن‌جایی که او آیه‌ای از قول الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را خواند که می‌فرماید: {وَٱلشُّعَرَاۤءُ یَتَّبِعُهُمُ ٱلۡغَاوُۥنَ} [سوره الشعراء: ۲۲۴]: (و شاعران (کسانی) هستند که گمراهان از آن‌ها پیروی می‌کنند) نظر شما در این باره چیست؟ و ما را راهنمایی کنید، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به شما جزای خیر بدهد؟

جواب:

شعر نیکو، نیکو است و شعر زشت، زشت است و  هیچ اشکالی ندارد که انسان شاعر باشد به شرطی که اشعارش درباره مسائل مفید باشد مانند نظم در علوم شرعی همچنین علوم عربی که به آن کمک می‌کنند و حتی علم توحید مانند «الکافیة الشافیة في اعتقاد الفرقة الناجیة» که همان «نونیّه» است از ابن قیم رَحِمَهُ‌الله که همه‌اش نظم می‌باشد و درباره‌ی توحید است همچنین ابن عبد القوی رَحِمَهُ‌الله نیز شعری طولانی به قافیه دال در فقه دارد که حدود چهارده هزار بیت است و همچنان علما این کار را می‌کنند.

اما کراهت این برادر در مورد شعر با استدلال به این قول الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ که می‌فرماید: {وَٱلشُّعَرَاۤءُ یَتَّبِعُهُمُ ٱلۡغَاوُۥنَ} [سوره الشعراء: ۲۲۴]: (و شاعران (کسانی) هستند که گمراهان از آن‌ها پیروی می‌کنند) پس می‌گوییم: که آیات را تا انتها بخوانید تا موضوع برای شما روشن شود: {إِلَّا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ وَعَمِلُوا۟ ٱلصَّـٰلِحَـٰتِ وَذَكَرُوا۟ ٱللَّهَ كَثِیرا وَٱنتَصَرُوا۟ مِنۢ بَعۡدِ مَا ظُلِمُوا۟ۗ وَسَیَعۡلَمُ ٱلَّذِینَ ظَلَمُوۤا۟ أَیَّ مُنقَلَبیَنقَلِبُونَ} [سوره الشعراء: ۲۲۷]: (مگر کسانی‌که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند و الله را بسیار یاد کردند، و بعد از آن که ستم دیدند، انتقام گرفتند، (و با شعر خود از اسلام و مسلمین دفاع نمودند)، و کسانی‌که ستم کردند؛ به زودی خواهند دانست به چه بازگشتگاهی باز می‌گردند) پس الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ شاعران مؤمن و نیکوکار را استثنا کرده و بیان نموده است که شاعران مذموم کسانی هستند که گمراهان به دنبال آنها هستند و در هر وادی سرگردان‌اند.

لذا اگر انسان دارای این صفت نباشد، هیچ اشکالی ندارد مانند حسان بن ثابت رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ که در مسجد النبی صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم در حضور رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم شعر می‌خواند. [۱]


[۱] تخریج آن گذشت.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: يا فضيلة الشيخ، لي صديق يحب الشعر ويكتبه، وسألني: هل الشعر حرام في الإسلام؟ حيث قرأ قول الله -عز وجل- ﴿ وَٱلشُّعَرَاۤءُ یَتَّبِعُهُمُ ٱلۡغَاوُۥنَ ﴾ [الشعراء: ٢٢٤] فما رأيكم في ذلك؟ أفيدونا جزاكم الله خيرا؟

فأجاب رحمه الله تعالى: الشعر حَسَنُه حَسَنٌ، وقَبِيحُه قَبيح، ولا بأس أن يكون الإنسان شاعرا إذا كان يَنْظم المسائل المفيدة، كنظم العلوم الشرعية، وما يساندها من العلوم العربية، وكذلك حتى علم التوحيد، فها هي «الكافية الشافية في اعتقاد الفرقة الناجية»، وها هي «النُّونية» لابن القيم كلها نَظم، وهي في التوحيد، وها هو ابن عبد القوي رحمه الله كان له نظم طويل على قافية الدال في الفقة، يبلغ حوالي أربعة عشر ألفا، وما زال العلماء يفعلون ذلك.

فأما كراهة الأخ للشَّعر استدلالا بقوله تعالى ﴿ وَٱلشُّعَرَاۤءُ یَتَّبِعُهُمُ ٱلۡغَاوُۥنَ ﴾ [الشعراء: ٢٢٤] فنقول: اقرأ الآيات حتى تكملها، ليتبين لك الأمر ﴿ إِلَّا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ وَعَمِلُوا۟ ٱلصَّـٰلِحَـٰتِ وَذَكَرُوا۟ ٱللَّهَ كَثِیرࣰا وَٱنتَصَرُوا۟ مِنۢ بَعۡدِ مَا ظُلِمُوا۟ۗ وَسَیَعۡلَمُ ٱلَّذِینَ ظَلَمُوۤا۟ أَیَّ مُنقَلَبࣲ یَنقَلِبُونَ ﴾ [الشعراء: ٢٢٧]، فاستثنى الله -عز وجل- من الشعراء الذين آمنوا وعملوا الصالحات، وبين أن الشعراء المذمومين هم الذين يتّبعهم الغاوون، والذين هم في كل وادٍ يَهِيمُون.

فإذا لم يكن الإنسان على هذا الوصف فإنه لا بأس به، وها هو حسان بن ثابت رضي الله عنه يُنشد الشعر في مسجد النبي صلى الله عليه وسلم بحضرة النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم-.

مطالب مرتبط:

(۶۸۰۰) سوال کننده خانم: آیا حضور در جشن‌هایی که در آن خواننده‌ی زن بدون طبل‌ حضور دارد، جایز است؟

خواننده زن معمولا آوازهایش همراه با موسیقی است و اگر با موسیقی همراه باشد، حرام است زیرا موسیقی از معازف است و رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم آن را حرام کرده است...

ادامه مطلب …

(۶۸۰۸ آیا جایز است که فرد خود را به خطر بیاندازد یا همان‌طور که اکنون در برخی از ورزش‌های خشن می‌بینیم؟

این حرام است و جایز نیست که انسان خود را در معرض خطر مرگ یا آسیب قرار دهد....

ادامه مطلب …

(۶۸۰۳) حکم برگزاری جشن‌ها – مانند جشن‌های فارغ‌التحصیلی – همراه با دف و اناشید اسلامی چیست؟

اگر جشن شامل سخنرانی‌های مفید و تبریک به فارغ‌التحصیلان باشد، اشکالی ندارد اما در مورد دف و آواز و موارد مشابه، در این زمینه من احساس تردید دارم لذا اگر کسی بگوید این جشن‌ها مانند عید است، پاسخ این است که این از جمله اعیاد نیست ...

ادامه مطلب …

(۶۷۸۸) حکم شرع در نظر شما در مورد اناشید اسلامی چیست؟

اگر موضوع اناشید خوب است و حرامی در آن نیست و به سبک آهنگ‌های بی‌‌ارزش نباشد و در آن صداهایی که به فتنه منجر می‌شود وجود نداشته نباشد ایرادی ندارد به شرطی که این به عادت انسان تبدیل نشود که بسیار به آن مشغول شود...

ادامه مطلب …

(۶۷۹۱) حکم گوش دادن به اناشید اسلامی

اناشیدی که در آن موعظه است و در آن به حال انسان هنگام مرگ، وضعیت او بعد از دفن و وضعیت او در روز قیامت ذکر می‌شود، گوش دادن به آن‌ها مطلوب است و سلف صالح نیز به چنین اناشیدی گوش می‌دادند زیرا این اشعار باعث نرم شدن قلب، اشک ریختن چشم‌ها و خشوع اعضا و جوارح می‌شوند و دارای فایده هستند....

ادامه مطلب …

(۶۸۰۹) حکم بازی شطرنج چیست؟

قول راجح این است که بازی شطرنج به اسباب زیر حرام است....

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه