پنج‌شنبه 17 ربیع‌الثانی 1447
۱۷ مهر ۱۴۰۴
9 اکتبر 2025

(۶۷۶۷) حکم شرعی افکار وسواسی در دل

(۶۷۶۷) سوال: مردی نماز و روزه می‌گیرد و الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را عبادت می‌کند و بابت آن الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را شکر می‌کند سپس می‌گوید: اما از چیزهایی که در دلم می‌گذرد، می‌ترسم و همیشه از آنها نگران هستم ولی نمی‌توانم آنچه در قلبم است را کنترل کنم؛ آیا انسان با این افکار و وسواس‌، بدون اینکه آنها را به زبان بیاورد، کافر می‌شود؟ لطفاً مرا راهنمایی کنید، از شما ممنونم.

جواب:

انسان با آنچه که در دل خود از وسواس‌ها می‌یابد، که ممکن است به کفر برسد، کافر نمی‌شود چرا که صحابه نیز از چنین اموری به رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم شکایت کردند و ایشان به آنها دستور دادند که به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ پناه ببرند و از آن دست بردارند همان‌طور که در حدیث آمده است: «يَأْتِي الشَّيْطَانُ أَحَدَكُمْ، فَيَقُولَ: مَنْ خَلَقَ كَذَا وَكَذَا؟ حَتَّى يَقُولَ لَهُ: مَنْ خَلَقَ رَبَّكَ؟ فَإِذَا بَلَغَ ذَلِكَ، فَلْيَسْتَعِذْ بِاللَّهِ، وَلْيَنْتَهِ»[۱]: (شیطان یکی از شما را وسوسه می‌کند و می‌گوید: چه کسی فلان چیز را خلق کرده؟ چه کسی فلان چیز دیگر را خلق کرده؟ تا اینکه می‌پرسد: چه کسی خالق پروردگارت است؟ هنگامی که به این مرحله رسید، پس باید به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ پناه ببرد و از آن دست بکشد).

پس این‌گونه شایسته است که انسان هرگاه این وسواس‌ها را احساس کرد، از آنها دوری کند و  له آن بی‌اعتنایی کند و به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ از شیطان رانده شده پناه ببرد، تا این وسواس‌ها از بین برود.

معلوم است که شیطان دشمن انسان است و وقتی می‌بیند که انسان در دین و ایمان خود قوی است، شروع به وارد کردن این وسواس‌ها می‌کند تا او را در ایمانش به شک بیاندازد و ممکن است این وسواس‌ها به حدی برسد که انسان آنها را به زبان بیاورد و کفر بورزد لذا بعضی از افراد مبتلا به این وسواس – از الله عافیت را خواهانیم – ممکن است به جایی برسند که آن را به زبان بیاورند و فکر کنند که با گفتن آن خود را راحت می‌کنند و سپس توبه می‌کنند و این یک خطر بزرگ است.

پس داروی شفابخش این است که به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ از شیطان رانده شده پناه ببرد و از این وسوسه‌ها چشم‌پوشی کند و به طور کامل از آنها رویگردان شود، آنگاه این وسوسه‌ها هیچ ضرری به او نخواهد رساند.


[۱] صحیح بخاری: كتاب بدء الخلق، باب صفة إبليس وجنوده، شماره (۳۱۰۲)، و صحیح مسلم: كتاب الإيمان، باب الوسوسة في الإيمان وما يقوله من وجدها، شماره (١٣٤).

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: إنه رجل يصوم ويصلي، ويعبد الله، ويحمد الله على ذلك، ثم يقول: ولكن أخشى من أشياء أجدها في قلبي، وأكون دائما قلقًا منها كثيرًا، ولكن لا أستطيع أن أتحكم بما في قلبي، فهل يكفر الإنسان بهذه الأشياء والوسواس، دون أن ينطق بها؟ أفيدوني مشكورين.

فأجاب – رحمه الله تعالى -: لا يكفر الإنسان بما يجد في قلبه من الوساوس التي قد توصل إلى الكفر، فإن الصحابة رضي الله عنهم شكوا مثل هذا إلى رسول الله صلى الله عليه وسلم فأمرهم أن يستعيذوا بالله وينتهوا عن ذلك، كما جاء في الحديث: «يَأْتِي الشَّيْطَانُ أَحَدَكُمْ فَيَقُولُ: مَنْ خَلَقَ كَذَا، مَنْ خَلَقَ كَذَا حَتَّى يَقُولَ: مَنْ خَلَقَ رَبَّكَ؟ فَإِذَا بَلَغَهُ فَلْيَسْتَعِذْ بِاللَّهِ وَلْيَنْتَهِ».

فهكذا ينبغي للإنسان إذا أحس بهذه الوساوس أن يُعرض عنها ويتغافل، ويستعيذ بالله من الشيطان الرجيم، فستذهب.

ومن المعلوم أن الشيطان عدو للإنسان، فإذا رأى من الإنسان قُوَّة في الدين، وقُوَّة في الإيمان أخذ يُدخل عليه هذه الوساوس ليُشككه في إيمانه، وربما تصل هذه الوساوس إلى أن يقولها بلسانه فيكفر، فإن بعض الناس المبتلين بهذا الأمر – نسأل الله العافية- قد تصل به الحال إلى أن يتكلم بلسانه، ويقول بلسانه، يزعم أنه إذا قال بلسانه فرّج عن نفسه ثم تاب، وهذا خطر عظيم.

فالدواء الناجع أن يستعيذ بالله من الشيطان الرجيم، ويتغافل عن هذا، ويُعرض عنه إعراضًا كاملًا، ثم لا يضره.

مطالب مرتبط:

(۶۷۸۲) آیا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ افرادی را که به وسواس قهری مبتلا هستند، مورد مؤاخذه قرار می‌دهد؟

الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ کسی را که به وسواس قهری مبتلا شده است، مؤاخذه نمی‌کند زیرا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید...

ادامه مطلب …

(۶۷۸۴) به بیماری روانی مبتلا هستم لذا چه دعاهایی برای رفع این بیماری وجود دارد؟

ما از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ برای او شفا و عافیت می‌طلبیم و بهترین کاری که می‌تواند انجام دهد، این است که معوذتین را تلاوت کند...

ادامه مطلب …

(۶۷۷۳) علاج افسردگی و سستی در عبادت

درمان آن با این دو کار می‌باشد: اول: بی‌توجهی به این حالت، فراموش کردن آن و استمرار در انجام اعمال صالح...

ادامه مطلب …

(۶۷۶۴) راهنمایی شرعی وسواس در وضو و نماز

راه علاج این است که انسان از شیطان رانده شده به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ پناه ببرد و به وسوسه‌های او اعتنا نکند ...

ادامه مطلب …

(۶۷۷۸) گاهی اوقات احساس ناراحتی و افسردگی می‌کنم، علت این احساس چیست؟

شایسته است که انسان از اذکار ثابت و مأثور (روایت شده) از رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم در صبحگاه و شامگاه بیشتر استفاده کند و بیشترین چیزی که به مردم در این امور ضرر می‌رساند، غفلت از یاد الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ و اذکار شرعی است....

ادامه مطلب …

(۶۷۷۲) درمان مؤثر وسواس از نظر شما در قرآن و سنت چیست؟

درمان مؤثر برای وسوسه‌ها، چه در عقیده و چه در اعمال، این است که انسان به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ از شیطان رانده شده پناه ببرد و کاملاً از آن دست بکشد....

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه