(۶۷۰۱) حکم صدقه دادن از حقوق معلم در صورت کوتاهی در انجام وظیفه

(۶۷۰۱) سوال: شیخ بزرگوار، معلمی که در یک مدرسه شبانه وظیفه خود را به طور کامل انجام نداده است، آیا مقداری از حقوق خود را به دانش‌آموزان فقیر مدرسه یا افرادی مانند آنها صدقه بدهد؟

جواب:

کسی که در انجام وظیفه شغلی خود کوتاهی کرده است، باید به سوی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ توبه کند و وظیفه شغلی خود را به درستی انجام دهد و نباید در حضور به موقع کوتاهی کند یا در خروج از کار عجله کند و نباید در انجام وظیفه در هنگام کار اهمال کند، این‌ها اموری هستند که باید رعایت شوند؛ لذا اگر این کارها را انجام ندهد، از جمله مطففین (کم‌فروشان) خواهند گشت که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ آن‌ها را به (ویل) وعده داده است و فرموده: {وَیۡلࣱ لِّلۡمُطَفِّفِینَ* ٱلَّذِینَ إِذَا ٱكۡتَالُوا۟ عَلَى ٱلنَّاسِ یَسۡتَوۡفُونَ* وَإِذَا كَالُوهُمۡ أَو وَّزَنُوهُمۡ یُخۡسِرُونَ* أَلَا یَظُنُّ أُو۟لَـٰۤىِٕكَ أَنَّهُم مَّبۡعُوثُونَ* لِیَوۡمٍ عَظِیمࣲ* یَوۡمَ یَقُومُ ٱلنَّاسُ لِرَبِّ ٱلۡعَـٰلَمِینَ}[سوره المطففين: ۱-۶]: (وای بر کم فروشان* کسانی‌که چون (برای خود) از مردم پیمانه می‌کنند، حق خود را کامل می‌گیرند* و هنگامی‌که (می‌خواهند) برای آنان پیمانه یا وزن کنند، کم می‌گذارند* آیا آن‌ها گمان نمی‌کنند که (قیامت فرا می‌رسد و از قبرها) برانگیخته می‌شود* در روزی بزرگ؟ !* (همان) روزی‌که مردم در پیشگاه پروردگار جهانیان می‌ایستند).

تأخیرهایی که برخی از کارکنان در حضور به موقع یا در خروج عجله دارند، از وسوسه‌های شیطان است -والعياذ بالله- زیرا آنها خود را فریب می‌دهند که کار آسان است یا شاید کار کم است و نیاز به زمان کامل ندارد، یا برخی می‌گویند: من مستحق این حقوق هستم حتی اگر کار نکنم، زیرا این از بیت‌المال است و نظایر آن از توجیهات نادرست.

کارمند در وظیفه‌اش امانت‌دار است و برای انجام آن مزد می‌گیرد، پس چگونه می‌تواند خیانت کند؟ و چگونه می‌تواند چیزی را که حقش نیست، بگیرد؟ در این صورت، او وارد خیانت در امانت و خوردن مال به ناحق گشته است.

بنابراین، بر کارمند، چه معلم و چه غیر معلم، واجب است که در انجام وظیفه‌ی خود تقوای الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را رعایت کند و آن را به نحو شایسته انجام دهد اگر به هر دلیلی نفسش او را وسوسه کرد و در انجام وظیفه کوتاهی کرد، سپس الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ او را هدایت کرد، باید معادل کوتاهی‌اش را به مسئول مربوطه در آن اداره، وزارتخانه، یا ریاست بازگرداند تا به بیت‌المال بازگردانده شود و اگر این امکان‌پذیر نیست، باید آن را در مصلحت همان جایی که در آن کار می‌کند خرج کند؛ اگر معلم است، در مدرسه، و اگر در شغل دیگری است، در همان محل کارش و اگر این هم ممکن نبود، باید آن را به فقرا صدقه بدهد، زیرا فقرا در بیت‌المال حقی دارند اما ابتدا باید از کوتاهی پرهیز کند تا بتواند به درستی به امانت عمل کند.

تعداد بازدید: 2

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: فضيلة الشيخ، معلم في مدرسة ليلية، لم يَقُم بالواجب على أكمل وجه، هل يتصدق بشيء من المرتب على فقراء المدرسة من طلاب ونحوهم؟

فأجاب رحمه الله تعالى : يجب على مَن قصر في واجب وظيفته أن يتوب إلى الله، وأن يقوم بواجب الوظيفة، وألا يتخلف عنها تأخرا في الحضور، أو تعجلا في الخروج، وألا يُهمل الواجب أثناء القيام به، هذا أمر لا بد منه، فإن لم يفعل صار من المطففين الذين توعدهم الله – تعالى- بالويل فقال ﴿وَیۡلࣱ لِّلۡمُطَفِّفِینَ* ٱلَّذِینَ إِذَا ٱكۡتَالُوا۟ عَلَى ٱلنَّاسِ یَسۡتَوۡفُونَ* وَإِذَا كَالُوهُمۡ أَو وَّزَنُوهُمۡ یُخۡسِرُونَ* أَلَا یَظُنُّ أُو۟لَـٰۤىِٕكَ أَنَّهُم مَّبۡعُوثُونَ* لِیَوۡمٍ عَظِیمࣲ* یَوۡمَ یَقُومُ ٱلنَّاسُ لِرَبِّ ٱلۡعَـٰلَمِینَ﴾ [المطففين: ١-٦].

والتسويف الذي يحصل من بعض الموظفين في التأخر عن الحضور، أو التعجل في الخروج من غرور الشيطان -والعياذ بالله- لأنهم يُعللون أنفسهم بأن العمل سهل، أو ربما يكون العمل قليلا لا يستوعب الوقت، أو يقول بعضهم أيضا: أنا مستحق لهذا الراتب، وإن لم أعمل، لأنه من بيت المال. وما أشبه ذلك من التعليلات العليلات.

فالموظف مؤتمن على وظيفته، والموظف يأخذ على وظيفته أجرا، فكيف يخون؟ وكيف يأخذ ما لا يستحق؟ وحينئذ يدخل في الخيانة في الأمانة، وفي أكل المال بالباطل.

فعلى الموظف المعلم، وغير المعلم أن يتقي الله أولا بأداء الوظيفة على الوجه المطلوب، وإذا قُدِّر أن نفسه سولت له، وفرط في الواجب، ثم هداه الله -عز وجل- فعليه أن يَرُدَّ مقابل تفريطه إلى المسئول في تلك الإدارة، أو الوزارة، أو الرئاسة، بحيث يُرَدُّ إلى بيت المال، فإن تعذر ذلك فليصرفه في مصلحة الجهة التي يعمل فيها ، فإن كان مُعلَّما ، ففي المدرسة، وإن كان في عمل آخر، ففي نفس الجهة التي يعمل فيها، فإن تعذر ذلك تَصَدَّق به على الفقراء، لأن الفقراء لهم حق في بيت المال، ولكن يجب أولا أن يحذر من التفريط، ليقوم بالأمانة على الوجه المطلوب.