(۵۹۳۴) سوال: آیا سیگار از لحاظ شرعی حرام است یا مکروه؟

جواب:

سیگار کشیدن -یعنی مصرف دخانیات و سیگار- حرام است؛ زیرا در عموم نصوص تحریم وارد می‌‌شود. هر چند که نام آن به‌‌طور خاص در قرآن و سنت ذکر نشده، اما این شریعت دارای قواعد کلی است که جزئیات را تا روز قیامت شامل می‌‌شود. اگر به نصوص نگاه کنیم، می‌‌بینیم که این نصوص تحری سیگار را اقتضا می‌‌کند. از جمله‌‌ی آن‌‌ها فرموده‌‌ی الله À است: {وَلَا تُؤْتُوا السُّفَهَاءَ أَمْوَالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِيَامًا}[النساء: ۵]: (و اموال خود را که الله آن را وسیله‌‌ی قوام (زندگی) شما قرار داده است به سفیهان (و کم خردان) ندهید) الله À نهی می‌‌کند از اینکه به کم خردان اموال خود را بدهیم و بیان نموده که اموال ما وسیله‌‌ای برای برپایی مصالح دین و دنیای ما است  و شکی نیست اگر انسان مال خود را برای خرید سیگار خرج کند، از کم خردی او بوده و از آن هیچ استفاده‌‌ای نمی‌‌برد؛ بلکه با آن دچار خسارت می‌‌شود. همچنین فرموده‌‌ی الله À: {وَلَا تَقْتُلُوا أَنفُسَكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيمًا}[النساء: ۲۹]: (و خودتان را نکشید زیرا الله (نسبت) به شما مهربان است)  کشیدن سیگار از اسباب بیماری‌‌های کشنده است که درمانی ندارد. پزشکان می‌‌گویند که سبب سرطان کلی یا عضوی است؛ لذا کسی که سیگار می‌‌کشد خود باعث کشته شدن خودش می‌‌شود. همچنین فرموده‌‌ی اللهÀ: {وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ}[البقرة: ۱۹۵]: (و ( با ترک انفاق) خود را با دست خویش به هلاکت نیفکنید) این آیه هر چند که پیرامون نهی از سهل‌‌انگاری در واجبات است؛ اما شامل وقوع در محرمات نیز می‌‌شود.

در سنت از رسول الله ﷺ ثابت است که از ضایع کردن مال نهی نموده است[۱]و بر کسی پوشیده نیست که سیگار چقدر باعث ضایع شدن مال می‌‌شود. می‌‌بینی کسی که به آن مبتلا شده قبل از اینکه پولش را برای خرید غذا برای خود و خانواده‌‌اش صرف کند، برای سیگار صرف  می‌‌کند و شکی نیست که این از اتلاف مال است.

از جمله دلایل حرام بودن سیگار این بوده که شخصی که به آن مبتلا است؛ عبادات، به خصوص روزه بر او سنگین می‌‌شود و مثالی کسی را می‌‌زنم که عادت به کشیدن سیگار کرده در حالی که وقت نماز رسیده است؛ نماز الان بر او چگونه می‌‌شود؟ سنگین یا سبک؟ بدون شک نماز بر او سنگین می‌‌شود و چه بسا نماز را ترک کند تا اینکه سیگار بکشد. یا این شخص هنگامی که می‌‌خواهد روزه بگیرد، روزه بر او چگونه است؟ سبک یا سنگین؟ بر او سنگین خواهد شد. همچنین کشیدن سیگار کنار مردم با بوی خود باعث اذیت آن‌‌ها می‌‌شود و چه بسا دودی که از سیگار خارج می‌‌شود و از بینی و دهان کسی که سیگار می‌‌کشد خارج می‌‌شود به آن‌‌ها آسیب برساند؛ بنابراین سیگار منجر به هر دومورد یا یکی از این دو مورد می‌‌شود: یا ضرر و اذیت، یا فقط اذیت و یا فقط ضرر، به همین دلیل برادران خود را از کشیدن سیگار بر حذر می‌‌داریم و به آن‌‌ها می‌‌گوییم: فرض کن در حج یا عمره هستی و سیگار می‌‌کشی، آیا نمی‌‌دانی این پاداش حج و عمره را کم می‌‌کند؟ زیرا الله À می‌‌فرماید: {فَمَن فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِي الْحَجِّ ۗ }[البقرة: ۱۹۷]: (پس کسی که در این ماه‌‌ها حج را (بر خود) فرض گرداند (باید بداند که) در حج آمیزش جنسی و گناه و جدال (روا) نیست)  کشیدن این سیگارها فسوق است؛ لذا شخص مُحرمی که سیگار می‌‌کشد، در آن چه الله À از آن نهی نموده واقع شده و این از پاداش حج و عمره‌‌اش کم می‌‌کند.

کسانی که به آن ابتلا شده می‌‌گویند: چگونه از این خلاص شویم در حالی که به آن وابسته شده و به خون ما آمیخته شده است؟ می‌‌گوییم: این امر نیاز به تصمیم راستین، توبه‌‌ی نصوح، روی آوردن، کمک خواستن از الله À و دوری از کسانی که سیگار می‌‌کشند دارد؛ لذا با آن‌‌ها مجالست نکن و همراه آن‌‌ها مرو! همچنین نیاز به صبر و تحمل دارد حتی اگر مضطرب شد و سینه‌‌اش تنگ شد صبر کند و بسیار شنیده و دیدایم که دست کشیدن از آن با تصمیم جدی آسان است اما بسیاری از کسانی که به آن مبتلا شده، نفس آن‌‌ها ضعیف بوده و تحملّ صبر را ندارند و به خود وعده می‌‌دهند در حالی که آرزو و وعده، ضایع کردن خود و اتلاف وقت است. از الله À برای خود و برادران خود هدایت و دوری از محرمات الله À طلب می‌‌کنم.

[۱] تخریج آن گذشت.