(۵۸۰۹) حكم سفر زن با هواپیما بدون محرم چیست؟

(۵۸۰۹) سوال: حكم سفر با هواپیما بدون محرم چیست؟ با توجه به این‌که در فرودگاه مبدأ محرم اولم با من خداحافظی می‌کند و در فرودگاه مقصد محرم دوم به استقبالم می‌آید؛ زیرا سفرم ضروری است؟

جواب:

این سفر را جایز نمی‌بینم؛ منظورم سفر بدون محرم است، چه با هواپیما و چه با ماشین، زیرا پیامبر ﷺ به طور کلی فرمود: «لا تسافر المرأة إلا مع ذي محرم». [۱] (زن باید فقط با محرمش سفر کند. )

شاید کسی بگوید: در زمان پیامبر ﷺ هوپیما وجود نداشت؛ می‌گوییم: بله، در آن زمان رواج نداشت، اما در دانش الله معلوم است، هر چند اگر حکم متفاوتی برای آن ارائه شده بود، پیامبر پیامبر ﷺ باید توضیحی جامع و روشن ارائه می‌داد، چه به صورت تصریحی یا اشاره‌ای، ولی زمانی که هیچ استثنائی از این قاعده بیان نفرمود، پی می‌بریم که سفر زن بدون محرم به وسیله‌ی هواپیما و وسایل نقلیه مشابه آن، ممنوع است،

در مورد ادعای برخی که می‌گویند هواپیما مانند بازارهایی است که مردان و زنان بدون محرم در آنها تجمع می‌کنند، جواب این است: بازار با سفر تطابق ندارد و حکم شرعی به سفر مربوط است، پس تا زمانی‌که سواری در هواپیما از یک شهر به شهر دیگر را سفر می‌نامیم، زن مسافر خوانده می‌شود.

برخی بهانه می‌تراشند که: زن در هواپیما ایمن است، چرا که محرمش او را به درون هواپیما می‌برد و یا او را در فرودگاه مقصد استقبال می‌کند، این توجیه درست نیست،

اول: معمولاً محرمی که زن را به فرودگاه می‌برد، به درون هواپیما نمی‌رود و زن در سالن انتظار فرودگاه می‌ماند و بعداً با مسافران دیگر ‌سوار هواپیما می‌شود.

دوم: حتی اگر محرم همراه زن به درون هواپیما برود، ممکن است موانعی مانند مشکل فنی یا تغییرات جوی باعث تأخیر یا تغییر مسیر هواپیما شوند، در این صورت اگر به مسافران گفته شود که پراکنده شوند، چه کسی باید زن را حمایت و حفاظت کند؟ و اگر هواپیما به مقصد نرسد و در فرودگاه دیگری فرود آید، چه کسی در آنجا منتظر او خواهد بود؟

اگر فرض کنیم که او به سلامت به فرودگاه مقصد می‌رسد، آیا می‌توانیم مطمئن باشیم که محرمش در زمان مقرر حاضر می‌شود؟ در واقع نمی‌توانیم این را تضمین کنیم؛ زیرا ممکن است به خواب برود، بیمار گردد، ماشینش خراب شود یا ترافیک باشد و موانع مشابه دیگری که باعث تأخیر وی برای حضور در زمان مقرر می‌شود، در این صورت، اگر به فرودگاه برسد، تنها می‌ماند و به کجا باید برود؟ این موضوع باعث بروز مشکل می‌شود و این مسائل، هر چند کمرنگ و یک در هزار اتفاق می‌افتد، اما چه چیزی مانع ما می‌شود که بگوییم زن فقط با محرمش سوار هواپیما شود، به امر پیامبر ﷺ اطاعت کنیم که فرمود: «لا تسافر المرأة إلا مع ذي محرم». (هیچ زنی بدون همراه محرم سفر نکند. ) و ما از همه این تخمین‌ها و گمان‌ها در امان می‌مانیم.

پندی که به خواهران و برادران مسلمانم می‌دهم این است که راه تقوا را پیش گیرند و مانع مسافرت زنان خود بدون محرم شوند، الحمد لله که کارها آسان شده است، به طوری که اگر محرمش شاغل باشد، می‌تواند او را با هواپیما به خانواده‌اش یا به مقصدی که می‌خواهد برساند، سپس با هواپیمای دیگر برگردد یا محرم دوم به استبالشان بیاید و او را به همراه خود ببرد و محرم اول با هواپیما برگردد.

[۱] تخریجش بیان شد.

تعداد بازدید: 6

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

تقول السائلة: ما حُكْم السفر بالطائرة بدون تحرم؟ علما بأن محرمي ودعني في المطار الأول ثم استقبلني المحرم الثاني لي في المطار الثاني؛ وذلك لأن سفري كان ضروريا؟

فأجاب رحمه الله تعالى: لا أرى جواز سفر المرأة بلا محرم، لا في الطيارة ولا في السيارة؛ لعموم قول النبي صلى الله عليه وعلى آله وسلم: «لا تُسَافِرُ امْرَأَةٌ إِلَّا مَعَ ذِي تَحْرَمٍ».

فإن قال قائل: إن الطائرة لم تكن معروفة في عهد النبي صلى الله عليه وعلى آله وسلم. قلنا: نعم هي غير معروفة، لكنها معلومة عند الله عز وجل، ولو كان الحكم يختلف لبينه الرسول صلى الله عليه وسلم بيانا شافيا؛ إما تصريحا أو إشارةً، فلما لم يستثن شيئًا من ذلك علمنا بأن سفر المرأة بلا محرم مُحرَّم بالطائرة وغيرها.

وأما قول بعضهم: إن الطائرة بمنزلة الأسواق التي يجتمع فيها الرجال والنساء بدون محرم فجوابه أن يُقال: السوق ليس بسفر، والحكم الشرعي معلق بالسفر، فما دام ركوب الطائرة من بلد إلى بلد يسمى سفرًا فهي مسافرة.

وأما تعلل بعضهم بأنها في الطائرة آمنة لكون محرمها يشيعها حتى تركب والآخر يستقبلها إذا وصلت، فهذا ليس بصحيح، أي ليس تعللا صحيحًا؛ أولا: أن المحرم المشيع الغالب أنه لا يصل معها إلى باب الطائرة وأنها تبقى في صالة الانتظار ثم تركب مع الناس ثانيًا: أنه على فرض أنه وصل بها إلى باب الطائرة وركبت أمام عينه فإن الطائرة قد يعتريها ما يمنعها من الإقلاع؛ إما لخلل فني أو لتغير جوي أو لأي سبب، وهذا يقع، فإذا قيل للركاب: تفرقوا. فمن الذي يئويها، وإذا قدر أنها قامت وأقلعت في الوقت المحدد فهل استمرار سيرها مضمون إلى المطار الذي قصدته؟ قد يحدث في الجو في أثناء طيرانها ما يمنع هبوطها في المطار الذي قصدته، وقد يكون فيها خلل فني؛ كتعذر نزول الكفرات مما يجعلها تذهب يمينا وشمالا إلى مطارات أخرى، فإذا ذهبت إلى مطارات أخرى وهبطت في المطار فمن الذي ينتظرها هناك ثم إذا سلمنا وفرضنا أنها وصلت إلى المطار المقصود بسلام فمحرمها الذي يقابلها هل نحن نضمن أن يأتي في الوقت المحدد؟ لا نضمن ذلك، في الواقع قد يعتريه نوم أو مرض أو خلل في سيارته أو زحام في الطريق، أو ما أشبه ذلك من الموانع، فلا يأتي في الوقت المحدد، وتبقى هي في المطار، فإلى أين تذهب؟! فيحصل بذلك شر، وهذه المسائل وإن كانت نادرة وبالألف مرة واحدة أو بعشرة آلاف مرة واحدة لكن ما الذي يمنعنا أن نقول: لا تركب الطائرة إلا بمَحْرَم امتثالا لأمر الرسول – عليه الصلاة والسلام – حيث قال: «لا تُسَافِرُ امْرَأَةٌ إِلَّا مَعَ ذِي تَحْرَمٍ» ونسلم من هذه التقديرات كلها.

فنصيحتي لأخواتي ولإخواني المسلمين أيضًا أن يتقوا الله -عز وجل- وأن يمنعوا نساءهم من السفر إلا بمَحْرَم والحمد لله الأمر متيسر، حتى لو كان لمحرمها شغل فيمكنه أن يركب بهذه الطائرة ويؤديها إلى أهلها أو إلى المكان الذي تريده ثم يرجع بطائرة أخرى، أو يكون المحرم الثاني مستقبلا لها فيأخذها معه وهذا يرجع بطائرته.