(۵۵۲۲) سوال: آیا بر مردی که از لحاظ مالی توانگر باشد، واجب است نفقه‌ی رفتن همسرش برای ادای فریضه‌ی حج را بدهد؟ اگر نکند، آیا گنهکار می‌گردد؟

جواب:

بر شوهر هر چند توانگر هم باشد واجب نیست که نفقه‌ی حج همسرش را بدهد مگر در صورتی که در عقد نکاح شرط کرده باشند که در این صورت وفای به آن واجب است؛ زیرا حج زن نزد ما جزء نفقه محسوب نمی‌شود که بگوییم: همان طور که نفقه‌ی زن بر او واجب است، هزینه‌ی حج رفتنش نیز بر او واجب است.

زن نیز در چنین حالتی، اگر مالی ندارد که به وسیله‌ی آن حج نماید، حج بر او واجب نیست؛ زیرا اللهÀ در کتاب بزرگش می‌فرماید: {وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا} [آل عمران: ۹۷]: (و برای الله بر مردم حج خانه – ی کعبه – واجب است برای کسی که استطاعت آن را دارد). همچنین در حدیث صحیح از پیامبرﷺ آمده که برای حج، استطاعت شرط است و کسی که مال ندارد، استطاعت ندارد.

بنا بر این کسانی که مالی برای حج کردن ندارند، فکر خود را مشغول نکنند؛ زیرا حج بر آنان واجب نیست، همان طور که زکات بر فقیر واجب نیست و معلوم است که فقیر به خاطر اینکه زکات بر او واجب نیست، پشیمان نمی‌شود؛ چون می‌داند که فقیر است. همچنین کسی که استطاعت حج گزاردن ندارد، نباید ناراحت و پشیمان باشد؛ چون اصلا حج بر او واجب نیست.

بسیار دیده‌ام کسانی را که می‌بینند قادر به حج گزاردن نیستند و به خاطر آن ناراحت هستند و تصور می‌کنند که در ادای یک فریضه، سهل انگاری کرده‌اند. به این چنین کسانی می‌گویم: خیالتان راحت باشد که حج بر اشخاصی مثل شما فرض نیست. شما و کسی که حج گزارده، نزد اللهÀ مساوی هستید؛ زیرا شما معذورید و گناهی بر شما نیست و آن دیگری، حج بر او فرض است و حج نموده. اما کسی که عبادتی را انجام داده از کسی که آن را انجام نداده، هر چند که معذور باشد، بهتر است.