(۵۴۹۶) سوال: دختری از عمه‌اش شیرخورده و شیر عمه‌اش به خاطر پسر کوچکش بوده است. آیا این دختر می‌تواند با برادر بزرگتر این پسر عمه ازدواج نماید؟

جواب:

اگر این شیرخوارگی تام و کامل بوده، جایز نیست که این دختر با آن برادر بزرگتر ازدواج کند؛ زیرا وقتی کودکی از زنی به غیر از مادرش شیر خورد، فرزند آن زن محسوب می‌شود. همچنین فرزند مردی به حساب می‌آید که شیر این زن به خاطر وجود او جاری شده است؛ یعنی شوهر، در صورتی که این زن، همسر آن مرد باشد، یا مالک، در صورتی که این زن، کنیز آن مرد باشد، یا به خاطر نزدیکی شبهه آمیز بوده و فرقی نمی‌کند که فرزندان قبل از شیر دادن به این کودک باشند یا بعد از شیر دادن به این کودک. همچنین فرقی نمی‌کند که فرزندان شوهرش، همه از او باشند یا از همسر دیگری باشند که قبل یا بعد از او با آنها ازدواج کرده است.

اما باید این را دانست که در شیرخوارگی شرط است که پنج بار به بالا بوده و در زمان شیرخوارگی اتفاق بیفتد. یعنی اگر شیرخوارگی کمتر از پنج بار باشد، تاثیری ندارد؛ به خاطر حدیثی که از ام المومنین عایشهÈ در صحیح مسلم آمده: «یکی از چیزهایی که در قرآن نازل شده بود، این بود که ده بار شیرخوارگی، باعث ایجاد محرمیت می‌شود. سپس این حکم نسخ شده و حکم جدید آمد که با پنج بار شیرخوارگی، محرمیت ایجاد می‌شود. رسول اللهﷺ در حالی از دنیا رفت که این آیات هنوز در قرآن قرائت می‌شد».[۱] بر این اساس هر شیرخوارگی که کمتر از پنج بار باشد، تاثیری ندارد. حتی اگر چهار بار شیر بخورد، فرزند آن زن به حساب نیامده و برادر فرزندان او و فرزندان شوهرش نمی‌شود. اما اگر پنج بار و بیشتر شیر خورد، فرزند او به حساب آمده، برادر فرزندانش و فرزندان شوهرش به حساب می‌آید و فرق نمی‌کند که فرزندان شوهر سابقش باشند، یا شوهر فعلی.

بنا بر این شیرخوارگی زمانی موثر است که پنج بار به بالا باشد. همچنین باید زمانی صورت گیرد که غذای کودک فقط شیر باشد و علما در مورد اینکه این زمان چه وقت است، اختلاف دارند؛ گروهی آن را به دو سالگی مقید کرده و گفته‌اند: هر شیرخوارگی که قبل از دو سالگی باشد، موثر است و بعد از دو سالگی، هیچ تاثیری ندارد، چه کودک از شیر گرفته شده باشد یا خیر. همچنین برخی از علما بر این هستند که در این موضوع، آنچه موثر است، زمانی است که بچه از شیر گرفته می‌شود؛ وقتی از شیر گرفته شد، پس از آن دیگر شیرخوارگی تاثیری ندارد و تا زمانی که از شیر گرفته نشده، شیرخوارگی تاثیر دارد؛ حتی اگر بعد از دو سالگی باشد. از شیر گرفتن هم بدین معنی است که کودک غذایی غیر از شیر بخورد. اما تا زمانی که کودک غذایی جز شیر نمی‌خورد، شیرخوار محسوب می‌شود.

[۱] تخریج آن قبلا بیان شد. لفظ حدیث چنین است: «كَانَ فِيمَا أُنْزِلَ مِنَ الْقُرْآنِ: ‌عَشْرُ ‌رَضَعَاتٍ مَعْلُومَاتٍ يُحَرِّمْنَ. ثُمَّ نُسِخْنَ: بِخَمْسٍ مَعْلُومَاتٍ. فَتُوُفِّيَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَهُنَّ فِيمَا يُقْرَأُ مِنَ الْقُرْآنِ».