(۵۴۸۳) سوال: در کودکی از زنی غیر مادرم شیر خورده‌ام. آن زن نیز پسری همسن من دارد و پسرش از مادر من شیر خورده است. آیا این شخص برادر شیری من به حساب می‌آید یا خیر؟ همچنین او برادران و خواهرن زیادی دارد که با من شیر نخورده‌اند. آیا آنها نیز برادر و خواهرانم به حساب می‌آیند؟

جواب:

اولا باید دانست که محرمیت از طریق شیرخوارگی، دارای چند شرط است، از جمله:

یک: پنج بار به بالا باشد. اگر یک یا دو یا سه یا چهار بار شیر خورده باشد، محرمیت ایجاد نمی‌شود. حتما باید پنج بار باشد؛ به دلیل حدیث ام المومنین عایشهÈ که گفته: «یکی از چیزهایی که در قرآن نازل شده بود، این بود که ده بار شیرخوارگی، باعث ایجاد محرمیت می‌شود. سپس این حکم نسخ شده و حکم جدید آمد که با پنج بار شیرخوارگی، محرمیت ایجاد می‌شود. رسول اللهﷺ در حالی از دنیا رفت که این آیات هنوز در قرآن قرائت می‌شد».[۱]

دو: شیرخوارگی حتما باید در دوره‌ی خود – یعنی زمانی که کودک شیرخوار است – اتفاق بیفتد. یعنی اگر شخص بزرگ‌سالی که از شیر گرفته شده، شیر زنی را بنوشد، اعتباری ندارد؛ به دلیل اینکه رسول اللهﷺ فرموده‌اند: «شیرخوارگی زمانی باعث محرمیت می‌شود که روده – ی نوزاد – توسط شیر جاری شده از پستان زن، باز شده باشد، و همچنین قبل از دو سالگی باشد».[۲]

اگر همه‌ی شروط شیرخوارگی موجود باشد، وقتی از مادر آن شخص شیر خوردی، تو می‌شوی برادر او و برادر همه‌ی خواهران و برادران قبل و بعد از او. همچنین برادر دیگر فرزندان پدرِ آن شخص از زن‌های دیگرش نیز می‌شوی. همچنین برادر دیگر فرزندان این زن که از شوهر قبلی باشند هم هستی.

یعنی اگر فرض کنیم که زنی در کابین مردی به نام عبدالله بوده و در این هنگام، به کودکی شیر داده، و عبدالله دارای فرزندانی از غیر این زن است، این کودک شیر خوار، برادر آنها هم می‌شود و برادر پدریِ آنها به حساب می‌آید. همچنین اگر زنی که به او شیر داده، فرزندانی از شوهر سابقش یا از شوهری که بعد از این شوهر می‌کند، داشته باشد، برادرانِ مادری‌اش به حساب می‌آیند.

اما فرزندان این زن که از شوهر فعلی هستند، برادران و خواهران پدر و مادری‌اش محسوب می‌شوند و بر این اساس، همه‌ی دختران و پسرانی که این زن به آنها شیر داده، خواهر و برادران این شخص هم می‌شوند. همچنین همه‌ی فرزندانِ شوهر این زن، برادران این کودک به حساب می‌آیند.

در سوال آمده بود که پسر این زن هم از مادر کودکی که از او شیر خورده، شیر خورده است. در پاسخ می‌گویم: تمام فرزندان زنی که از او شیر خورده، برادران و خواهران شیری او به حساب می‌آیند. همچنین اگر شوهر این زن، فرزندانی از غیر این زن داشته باشد، آنها هم برادران و خواهران پدریِ او به حساب می‌روند. نیز اگر این زن فرزندانی از شوهری غیر از شوهر فعلی داشته باشد، هم خواهران و برادران مادریِ او هستند.

به این مناسبت خوب است نصیحتی داشته باشم به هر کسی که از زنی شیر می‌خورد، که از هر کس شیر می‌خورد، آن را یادداشت کنند که فلانی از فلان زن شیر خورده و این را هم بنویسند که شیرخوارگی کامل بوده و باعث محرمیت شده است که بعدا اشتباهی پیش نیاید. زیرا چندین بار اتفاق افتاده که به ما مراجعه شده و معلوم شده مرد و زنی که با هم ازدواج کرده‌اند، با هم برادر و خواهر شیری هستند. این بعد از آن بوده که صاحب فرزند هم شده‌اند. بدون شک چنین موضوعی خیلی دردآور است. وقتی معلوم شود که بین مرد و زنی شیرخوارگی وجود دارد، دیگر ازدواجشان باطل است و بین آنها جدایی انداخته می‌شود. حال اگر فرزندانی حاصل این ازدواج باشند، مشروع بوده و فرزندان آن دو به حساب می‌آیند؛ زیرا حاصل نزدیکی شبهه‌آمیز هستند و در چنین حالتی، نسب فرزند به پدر بر می‌گردد.

[۱] تخریج آن قبلا بیان شد. لفظ حدیث چنین است: «كَانَ فِيمَا أُنْزِلَ مِنَ الْقُرْآنِ: ‌عَشْرُ ‌رَضَعَاتٍ مَعْلُومَاتٍ يُحَرِّمْنَ. ثُمَّ نُسِخْنَ: بِخَمْسٍ مَعْلُومَاتٍ. فَتُوُفِّيَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَهُنَّ فِيمَا يُقْرَأُ مِنَ الْقُرْآنِ».

^[۲]  تخریجش قبلا بیان شد. لفظ حدیث چنین است: «لَا يُحَرِّمُ مِنَ الرِّضَاعَةِ إِلَّا مَا ‌فَتَقَ ‌الأَمْعَاءَ فِي الثَّدْيِ، وَكَانَ قَبْلَ الفِطَامِ».