(۴۷۹۹) سوال: حکم قبول کردن هدیه چیست و آیا پیامبر ﷺ  هدیه قبول می­کردند؟

جواب:

قبول هدیه یکی از توصیه­های پیامبر ﷺ است. بعضی از علما می­گویند: قبول هدیه تنها در صورتی که شروط آن رعایت شود مجاز است. یکی از شروط آن این است که فرد هدیه دهنده به منان بودن مشهور نباشد. یعنی انسانی نباشد که در قبال هدایا و کارهایی که برای دیگران انجام می­دهد بر سر آنها منت زیادی بگذارد و دایم بگوید: من به فلانی فلان چیز هدیه دادم و به دیگری چیز دگر و …. زیرا قبول هدیه از این چنین انسانی اذیت و مضرات روحی فراوانی به دنبال دارد. اگر این چنین شخصی به انسان هدیه­ای اهدا کند، قبول نکردن آن بسیار بهتر است، زیرا از آزار این شخص منان در امان خواهد بود. شرط دیگر این است که هدیه دهنده مالش حلال باشد. اگر مالش حرام باشد، رد کردن هدیه او برای اجتناب از دچار شدن به مال حرام بلااشکال است. اما اگر در مال شخص هدیه دهنده حلال و حرام توامان وجود داشت، قبول کردن هدیه بلااشکال است، زیرا پیامبر ﷺ از یهودیان هدیه قبول می­کرد حال آنکه ایشان ربا و مال حرام می­خوردند. همچنین کسی که هدیه را قبول می­کند باید به فرد هدیه دهنده پاداش بدهد. پیامبر ﷺ هدیه قبول می­کردند و آن هدیه را نیز جبران می­کردند و می­فرمودند: »من صنع إليكم معروفا فكافئوه، فإن لم تجدوا ما تكافئونه فادعوا له حتى تروا أنكم قد كافأتموه« »هر کس به شما لطفی کرد جبران کنید و اگر چیزی نیافتید برایش دعا کنید تا ببینید که جبران کرده­اید«