(۴۶۸۰) حکم شرعی مشارکت دانش‌آموزان در بوفه مدرسه با سود معین

(۴۶۸۰) سوال: بعضی از مدیران مدارس از دانش آموزان مبالغی جهت مشارکت آنها در بوفه مدرسه و فروش خوردنیها و نوشیدنیهای سبک و بعضی لوازم التحریر اخذ میکنند با این قرار که در آخر سال سود حاصله را میان آنها تقسیم کنند. اما آنچه شک من را در این میان برانگیخته این است که بعضی از آنها سودی معین را برای برخی از دانش آموزان مشخص کردهاند. برای مثال به آنها گفتهاند: هر کس ده ریال بدهد، آخر سال پانزده یا بیست ریال میگیرد. حکم این مساله چیست؟

جواب:

حکم این مساله این است که معین کردن مبلغ سود، ابدا جایز نیست، زیرا این مال باید سودش کم باشد، یا برای کسانی که پول پرداخت کردهاند زیاد باشد، اگر مقداری از سود هم برای کارگران این بوفه اختصاص داده شود اشکالی پیش نمیآید. مثلا بگویند نصف سود یا دو سوم سود یا یک سوم یا یک چهارم (هر طور که مدیر صلاح میداند) برای کارگران این بوفه اختصاص داده شود. یا اینکه کل سود را به سهامداران اختصاص دهند و برای کارگران بوفه حقوق ماهانه تعیین کنند. اما تعیین سود با مبلغی مشخص برای سهامداران جایز نیست، چون ممکن است بوفه بیشتر یا کمتر از این مبلغ سود کند. واضح است که این معامله یک معامله ریسکی است و در نتیجه قمار محسوب میگردد خداوند تعالی در این باره میفرماید:” يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ” ” ای کسانی که ایمان آورده اید! همانا شراب و قمار و بتها، و تیرهای قرعه، پلید و از عمل شیطان است. پس از آنها دوری کنید، تا رستگار شوید.” (المائده ٩٠)

تعداد بازدید: 2

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: يقوم بعض مُدَراء المدارس بجمع مبالغ نقدية من الطلبة للمساهمة في فتح ما يسمى بالمقصف، لتقديم بعض المأكولات الخفيفة والمشروبات، وبعض اللوازم المدرسية للطلاب، على أن يوزع الأرباح في آخر العام بين الطلبة، ولكن ما يثير شكي في هذا الموضوع أن بعضهم يحدد للطلاب ربحا مُعيَّنا، فيقول مثلا: الذي يدفع عشرة ريالات يأخذ آخر العام خمسة عشر، أو عشرين، فما الحكم في هذا؟

فأجاب رحمه الله تعالى: الحكم في هذا أنه لا يجوز أن يحدد الربح، لأن هذا المال يجب أن يكون ربحه قليلا كان أو كثيرًا للذين بذلوه، وساهموا في ذلك، ولا حرج أن يجعل شيئًا من الربح للقائمين على ذلك، ولكنه يكون شيئًا مشاعا، فيقال مثلا: للقائمين على هذا الْمِقْصَف العاملين فيه لهم نصف الربح، أو لهم الثلثان، أو لهم الثلث أو الربع، حسب ما يراه مدير المدرسة ملائما للعدل، أو يجعل الربح كله للمساهمين، ويجعل للقائمين على هذا المقصف أجرة شهرية مُعيَّنة، وأما أن يُجعل ربح معلوم بالتعيين لا بالإشاعة للمساهمين، فإن هذا لا يجوز، وذلك لأن المقصف قد بقدر هذا الجزء المعيَّن، وقد يربح يربح أكثر، وقد يربح أقل، وهذه معاملة مبنية على الخطر، وكل معاملة مبنية على الخطر، فإنها تكون من الميسر الذي قال الله -تعالى- فيه: ﴿ يَأَيُّهَا الَّذِينَ امَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنصَابُ وَالْأَزْلَمُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ﴾ [المائدة: ٩٠].