(۴۶۱۰) سوال: عرض کنم که بنده به شدت نیاز به یک خودرو دارم و پول کافی ندارم. این شد که به یک بانک مراجعه کردم. در آنجا به من گفتند: این خودرو را برای تو خواهیم خرید اما پس از آنکه تعهدنامه خرید و بازپرداخت را امضا کردید، این بازپرداخت اقساطی و دارای سود خواهد بود. و تنها با این شرایط است که خودرو را برای شما خریداری می­کنیم.  حال پرسش من این است که حکم این قرارداد چیست؟

جواب:

این گونه معاملات بدون شک حرام است. زیرا حیله و نیرنگی واضح بر ربا است. بانک به جای آنکه پنجاه هزار ریال نقد به شما بدهد تا خودرویی با آن بخرید و سپس آن را به صورت قسطی و با مبلغ شصت هزار ریال از شما پس بگیرد، به شما می­گوید: ماشینی را که می­خواهید انتخاب کنید تا ما برای شما بخریم و سپس با قیمتی افزونتر برای شما بفروشیم. آیا این مکر ورزیدن به خدای جهانیان بر نگاه خیانت چشم خلق و اندیشه‌های نهانی دلها آگاه است نیست؟ مسائل حرام هنگامی که با حیله و مکر همراه می­شوند چندین مرتبه گناه و معصیت آنها نسبت به ارتکاب آنها به صورت صریح بیشتر می­شود. زیرا کسی که گناهی را به صورت مستقیم و صریح مرتکب می­شود، نسبت به حرام بودن آن آگاه است و به خاطر انجام دادن آن از خداوند عزوجل شرمسار است و تلاش می­کند توبه کند، در حالی که فرد فریبکار چنین می­پندارد که بر حق است و در مکر خود فرو می­رود چنان که گویی هیچ کار حرامی نکرده است.

و کسانی که بر اموری که خداوند حرام کرده است حیله می­ورزند به قوم یهود شباهت دارند چنان که پیامبر صل الله علیه و علی آله و سلم می­فرماید: :” لا تَرتكِبوا ما ارتكبَ اليهودُ فتَستحِلوا محارمَ اللهِ بأدْنى الحيلِ” “مرتکب نشوید آنچه یهود مرتکب می­شدند و حرام­ها را با پستترین حیله­ها، برای خود حلال می­کردند.” و یهود آنگاه که صید در روز شنبه بر آنها حرام شده بود – منظورم صید ماهی است – ماهی در روز شنبه به تعداد زیاد به سمت آنها می­آمد و در روزهای غیر آن، اثری از ماهی نبود. پس تحمل آنها تمام شد و این شد که جمعه­ها تور نصب کردند و چون شنبه­ها نهنگ­ها می­آمدند، به دام این تورها می­افتادند و روز یکشنبه صید می­شدند! اما عقوبت این حیله چه بود؟ خداوند تعالی می­فرماید:” وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذِينَ اعْتَدَوْا مِنْكُمْ فِي السَّبْتِ فَقُلْنَا لَهُمْ كُونُوا قِرَدَةً خَاسِئِينَ” “بی گمان شما از حال کسانی از شما که در روز شنبه نافرمانی و تجاوز کردند، آگاه شده اید، پس ما به آنها گفتیم: بوزینه های خوار و رانده شده باشید.”(البقرة ٦٥)

پس خداوند آنها را در زمره متجاوزین قرار داد هر چند در ظاهر امر در روز شنبه صید نکرده بودند، اما خداوند آنها را جزو متجاوزین به حساب آورد و سپس ایشان را تبدیل به بوزینه کرد. زیرا بوزینه شبیه­ترین موجود به انسان است. همچنین بودند کسانی که خداوند پی و چربی را بر آنها حرام کرده بود، پس آن را ابتدا ذوب می­کردند سپس می­فروختند و از پول آن استفاده می­کردند که پیامبر صل الله علیه و علی آله و سلم درباره این دسته از قوم یهود می­فرماید: ” لعن اللهُ اليهودَ حُرِّمَتْ عليهم الشحومُ أن يأكلوها ، فجمَّلوها فباعوها ” “الله یهود را لعنت کند زیرا بر آنها پی و چربی(حیوانات حلال گوشت) حرام قرار داده شده بود(ولی آنها حیله کردند) پی و چربی (حیوانات) را باز و گداخته نمودند و سپس آنها را فروختند (واز پول آنها استفاده نمودند).”

این حیله­ای که فرد سوال کننده پرسیدند به ربای صریح از حیله­های یهود بسیار نزدیکتر است و بر مومن واجب است که تقوای خدای عزوجل را پیشه کند و بداند که ارزش اعمال به معنای آنها است نه به ظاهر آنها.