(۴۵۷۶) معنای نهی دو فروش در یک فروش چیست؟

(۴۵۷۶) سوال: خداوند به شما برکت بدهد. معنای نهی دو فروش در یک فروش چیست؟

جواب:

معنای آن نهی پیامبر از انجام دو فروش در یک فروش است. و همان طور که در جاهای دیگر سنت پیامبر تبیین کرده، این نهی هم شامل معامله ای است که به صراحت در آن ربا وجود دارد هم آن که ربا در آن به صورت ضمنی موجود است.

این مساله بدین صورت است که کسی چیزی را به فرد دیگری به صورت نسیه می­فروشد و سپس از خود او با قیمت کمتر و به صورت نقدی می­خرد. مثلا ماشینی به قیمت شصت هزار ریال به صورت یک ساله بفروشد، سپس دوباره از خود مشتری با قیمتی کمتر و به صورت نقدی، مثلا چهل هزار ریال بخرد. این دو فروش در یک فروش است زیرا این ماشین دو بار فروخته شده است؛ بار اول با قیمت بالا و یک ساله و بار دوم به صورت نقدی و با قیمت پایینتر. و این بدون شک باب تبدیل شدن به ربا را می­گشاید و در واقع اصل معامله این است که کسی به تو چهل هزار ریال می­دهد و تو بعد از یک سال شصت هزار ریال به او می­دهی. حال در این میان یک ماشین هم به صورت صوری معامله می­شود. در این معنی ابن عباس درباره ماهیت واقعی این دست معاملات می­گوید: “دراهم بدراهم دخلت بينهما حريره” “پول با پول (مبلغ بیشتر) معامله شده است و بین آنها (فقط به صورت صوری) یک پارچه ابریشم مبادله شده”. پیامبر نیز از این کار نهی فرموده­ است و می­فرماید: “ إذَا تَبَايَعتُم بِالعِينَةِ وَ أخَذتُم بِأذناب البَقَرِ وَ رَضِيتُم بِالزَّرعِ وَ تَرکتُم الجهادَ، سَلّطَ اللهُ عليکُم ذُلّاً لَايَنزِعُه حتّي تَرجِعُوا إلي دِينکُم” “ هنگامي که بيع «عينه» نموديد و دم هاي گاوها را گرفته و به زراعت و كشاورزي راضي شديد، و جهاد را ترك كرديد، الله تعالي بر شما چنان ذلّتي مسلّط مي‌گرداند كه تا زماني كه به دين تان بر نگرديد، آن را از شما دور نمي‌كند”