چهارشنبه 23 ربیع‌الثانی 1447
۲۳ مهر ۱۴۰۴
15 اکتبر 2025

(۴۵۴۳) حکم شرکت در بخت‌آزمایی برای اجرای پروژه‌های اسلامی

(۴۵۴۳) سوال: حکم شراکت در مجمع بخت آزمایی چیست؟ مثلا شخصی بلیطی بخرد و اگر بخت با او یار بود مبلغ زیادی را از این راه به دست بیاورد، و قصدش از این کار برپا داشتن پروژه های اسلامی و کمک به مجاهدین باشد.

جواب:

اینگونه که سوال کننده ذکر کردند که بلیطی خریده شود سپس بخت با او یاری کند و سود زیادی به دست آورد، این کار نمونه ی قمار است که الله تعالی در مورد آن می‌فرماید:

بنابراین این معامله ی قمار که بین برد و باخت است، و شخص شرکت کننده نمیداند که برنده است یا بازنده، چنین معامله ای حرام است و از جمله گناهان کبیره به شمار می آید، و زشتی این کار زمانی برایش نمایان می شود که ببیند الله تعالی در قرآن آن را با شراب و بت ها و تیره های قرعه همراه کرده است.

و هر آنچیزی که از آن توقع منفعت می رود، بی شک جانب مضرت هم در آن وارد می شود، الله تعالی می فرماید:

اگر در این آیه درنگ کنی متوجه میشوی کلمه منافع با صیغه ی جمع، و کلمه اثم با صیغه ی مفرد آمده است، الله تعالی نفرمودند: فيهما آثام كبيرة ومنافع للناس، بلکه فرموند: إثم كبير، که اشاره به این دارد که هر چقدر سود و منفعت متعدد و زیاد باشد، در نهایت در کنار این گناه بزرگ قرار میگیرد، گناهی که بر این سود سنگینی میکند و از آن بزرگ تر است، حال هر چقدر هم این سود و منفعت ها زیاد باشد.

بنابراین جایز نمی باشد که انسان با اینگونه مجمع ها شراکت کند، هر چند قصد او از این کار خیر باشد و بخواهد سود حاصل از آن را در راستای منافع عامه مانند: ساخت مسجد، اصلاح جاده ها، کمک به مجاهدین و غیره باشد، و بداند اگر این پول ها را که از راه حرام به دست آورده است به قصد تقرب و نزدیکی به الله در راستای این چیزها خرج کند، الله این کار را از او قبول نمیکند و گناهش دامن او را میگرد و از پاداش این کار محروم می شود، زیرا الله تعالی پاک است و پاکی را دوست دارد.

و صرف این پول ها در راستای این منافع، مانند درست کردن مساجد جهت خلاص شدن از آن ها کاری جاهلانه و بیهوده است، چگونه انسان مرتکب خطا می شود و سپس میخواهد از آن رهایی یابد؟ در حالی که عقل که شرع هم آن را تایید میکند، میگوید اساس کار که این خطا و اشتباه است را رها کن، نه اینکه خود را به آن آلوده کنی سپس بخواهی از آن رهایی یابی.

از این رو جایز نمی باشد که انسان این مال حرام را جهت برپا کردن چیزهایی که با آن خود را به الله نزدیک کند، به دست آورد، همانطور که جایز نمی باشد آن را با نیت صرف آن در راستای منافع عامه کسب کند، بلکه بر انسان مومن واجب است از چیزهای حرام دوری کند و خود را درگیر آن نکند.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما حُكْمُ الاشتراك في اليانصيب، وذلك بأن يشتري الشخص تذكرة، ثم إذا حالفه الحظ حصل على مبلغ كبير، علما بأنه يريد أن يُقيم بهذا المبلغ مشاريع إسلامية، ويساعد بذلك المجاهدين، حتى يستفيدوا من ذلك؟

فأجاب رحمه الله تعالى: هذه الصورة التي ذكرها السائل، أن يشتري تذكرة، ثم قد يحالفه الحظ – كما يقول – فيربح ربحًا كبيرًا، هذه داخلة في الميسر الذي قال الله تعالى :فيه : ﴿ يَأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنصَابُ وَالْأَزْلَمُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَنِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ * إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَنُ أَن يُوقِعَ بَيْنَكُمُ العدوة وَالْبَغْضَاء فِي الخَيْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَن ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَاةِ فَهَلْ أَنتُم مُنتَهُونَ * وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَاحْذَرُوا فَإِن تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّمَا عَلَى رَسُولِنَا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ [المائدة: ٩٠-٩٢].

فهذا الميسر -وهو كل معاملة دائرة بين الغنم والعزم، لا يدري فيها العامل: هل يكون غانما، أو يكون غارما – هذا كله محرم، بل هو من كبائر الذنوب، ولا يخفى على الإنسان قبحه إذا رأى الله -تعالى- قرنه بعبادة الأصنام وبالخمر والأزلام وما يُتَوَفَّع فيه من منافع، فإنه مغمور بجانب المضار، قال الله -تعالى-: ﴿ يَسْئلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ قُلْ فِيهِمَا إِثْمُ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِن نَفْعِهِمَا ﴾ [البقرة: ٢١٩].

وتأمل هذه الآية حيث ذكر المنافع بصيغة الجمع، وذكر الاسم بصيغة المفرد، فلم يَقُل: فيهما آثام كبيرة، ومنافع للناس، بل قال: ﴿ إِثْمٌ كَبِيرُإشارة إلى أن المنافع مهما كثرت ومهما تعددت فإنها مُنْغمرة في جانب هذا الإثم الكبير، والإثم الكبير راجح بها، فإثمهما أكبر من نفعهما، مهما كان فيهما من النفع الحاصل بهذه المنافع.

إذا لا يجوز للإنسان أن يتعامل باليانصيب، وإن كان غرضه أن ما يُحصله سوف يضعه في منافع عامة، كإصلاح الطرق، وبناء المساجد، وإعانة المجاهدين، وما أشبه ذلك، بل إنه إذا صرف هذه الأموال المحرمة، التي اكتسبها بطريق محرّم في هذه الأشياء، يريدُ التقرب بها إلى الله، فإن الله لا يقبلها منه، ويبقى عليه الإثم ويُحرم من الأجر، لأن الله -تعالى- طيب لا يقبل إلا طيبا، وإن صرفها في هذه المصالح والمنافع، كبناء المساجد تخلصا منها، فهذا من السَّفَه، إذ كيف يكتسب الإنسان الخطيئة، ثم يحاول التخلص منها؟!

والعقل كُل العقل الذي يؤيده الشرع، أن يدع الخطيئة أصلا، دون أن يتلطخ بها، ثم يحاول أن يتخلص منها.

وعلى هذا، فإنه لا يجوز للإنسان أن يكتسب هذا المال الحرام، لأجل أن يقيم عليه أشياء يتقرب بها إلى الله، ولا أن يكتسبه وهو ينوي التخلص منه – إذا حصله- بصرفه فيما ينفع العباد، بل الواجب على المؤمن أن يدع المحرم رأسًا، ولا يتلبس به.

مطالب مرتبط:

(۴۵۴۲) حکم شرعی بخت‌آزمایی خیریه و استفاده از درآمد آن در صدقات

این کار در اسلام حرام است، الله تعالی آن را در کنار شرک و نوشیدن شراب قرار داد، زیرا نوعی قمار است...

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه