(۴۵۳۰) سوال: نزد ما حکومت کالاهای غذایی را با قیمت‌های پایین به تجار می‌دهد تا با سود معقولی به مردم بفروشند، حال بعضی از تجار قسمتی از کالاها را پنهان می‌کنند تا در بازار سیاه بفروشند و به مردم میگویند کالا تمام شده است. حال این سود زیاد از حد حلال است یا حرام؟ البته یکی از تجار از عالمی در این باره فتوا گرفت و آن عالم هم این کار را تایید کرد.

جواب:

انسان اگر از عالمی که به او اطمینان دارد و باور دارد که گفته‌اش حق است فتوایی گرفت، جایز نیست که از عالمی دیگر بپرسد، اما اگر دیگری سوال کرد و او سوال و جواب را شنید ایرادی ندارد، و امیدوارم که سوال کننده از این قبیل باشد.

اما ما با این عالم که به حلال بودن مساله فتوا داد متفق نیستیم، زیرا که حکومت برای مراعات حال مردم قیمت را پایین آورده است، پس این معنا را می‌دهد که اگر تخفیف حکومت نبود قیمت این کالاها بیشتر بود، بنابراین بر او واجب است که به اندازه‌ای که حکومت تعیین کرده است سود کند نه بیشتر، زیرا زبان حال حکومت از پایین آوردن قیمت کالا این است که میگوید: این کالا را با فلان قیمت به تو فروختم تا با این قیمت بفروشی، و اگر به قیمتی بیشتر از آن بفروشی شرطی که بین تو و بین حکومت است را نقض کرده‌ای، والله تعالی می‌فرماید: (يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَوۡفُواْ بِٱلۡعُقُودِۚ)، مائده: ۱، ترجمه: ‌ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! به پیمان‌ها (و قرار دادهای خود) وفا کنید. و میفرماید: (وَأَوۡفُواْ بِٱلۡعَهۡدِۖ إِنَّ ٱلۡعَهۡدَ كَانَ مَسۡـُٔولٗا)، اسراء: ۳۴، ترجمه: و به عهد (خویش) وفا کنید، بی‌گمان از عهد سؤال می‌شود.

سپس این کار – با وجود مخالفتی که با این آیات دارد – در حقیقت طمعی است که با کمال ایمان منافات دارد، زیرا پیامبر صلی الله علیه وسلم میفرماید: (مؤمن برای مؤمن، به منزله‌ی یک ساختمان است که هر قسمت آن، موجب تقویت قسمت دیگر آن می‌شود). رسول الله صلی الله علیه وسلم انگشتان یک دستش را در دست دیگرش، تشبیک کرد (تو در تو نمود) و فرمود: (هیچ یک از شما ایمان نمی‌آورد تا زمانیکه برای برادرش دوست نداشته باشد آنچه را برای خودش دوست دارد).

و این جسارت و طمع است، زیرا حکومت منفعت مردم را میخواهد و او میخواهد به مردم ضرر برساند، و این نوعی خود خواهی مذموم است که خلاف کمال ایمان می‌باشد.

لذا میگوییم که شخصی – که کالای ارزان از دولت میگیرد – اجازه ندارد که بیشتر از آنچه دولت مشخص کرده است سود کند، زیرا این یک بیع مشروط است، و این کار با کمال ایمانی که مقتضای آن این حدیث پیامبر است: (هیچ یک از شما ایمان نمی‌آورد تا زمانیکه برای برادرش دوست نداشته باشد آنچه را برای خودش دوست دارد)، منافات دارد.