(۳۸۸۳) حکم و کفاره هم‌بستری در روز رمضان

(۳۸۸۳) سوال: من در کشور عربستان سعودی کار می‌کنم. از همسرم خواستم که به ملاقات من بیاید و او نیز آمد. مدت زیادی از او دور بودم و او در ماه رمضان به نزد من رسید. در روز رمضان با او هم‌بستر شدم و نمی‌دانستم كفاره‌اش چیست. بعد از سه ماه به همراه همسرم حج را انجام دادیم. كفاره‌ی آن چیست؟ آیا حج، صحيح است؟ شایان ذکر است که من در آن هنگام نمی‌دانستم که این کار تا چه حدی سنگین و خطرناک است.

جواب:

حج وی صحيح است؛ زیرا عدم پرداخت كفاره موجب فساد و بطلان حج نمی‌شود. همچنین درباره‌ی كفاره واجب است که او و همسرش در صورتی که از وی اطاعت کرده باشد، کفاره بپردازند؛ كفاره‌ نیز این است که هر کدامشان یک برده آزاد کنند. اگر برده یافت نشد، هر کدامشان باید دو ماهِ پیاپی را روزه بگیرند و اگر نتوانستند، شصت مسکین را غذا دهند؛ اما اگر همسرش را مجبور به آن کار کرده است، همسرش چیزی بر عهده ندارد و قضا و كفاره بر وی لازم نیست. همچنین اگر همسرش چنین گمان داشته که پذیرفتن درخواست شوهرش بر او واجب است، قضا و كفاره بر وی واجب نیست زیرا جاهل بوده است. این ‌جا لازم است که فرق بین جهل به حکم و عدم آگاهی از آن و جهل به نتایج و مستلزمات حكم را دانست. انسان در برابر عدم آگاهی از حکم، معذور به شمار می‌رود و اگر آن را انجام دهد چیزی بر وی واجب نمی‌شود اما عدم آگاهی به نتایج و مستلزمات حکم، چیزی که بر اثر انجام آن کار واجب می‌شود را ساقط نمی‌کند؛ مثلا اگر مردی در روز رمضان هم‌بستری کند و بداند که این کارش حرام است اما نداند که كفاره‌‌ی سخت و شدید دارد، كفاره از او برداشته نمی‌شود و باید آن ‌کفاره را به جای آورد؛ اما اگر گمان کند که این کارش ایرادی ندارد و حرام نیست، چیزی بر وی واجب نمی‌شود. دلیل این حکم، ماجرای مردی است که در زمان رسول الله ﷺ در ماه رمضان همبستری کرد سپس نزد رسول الله ﷺ آمد و به ایشان اطلاع داد و گفت: تکلیف من چیست؟ رسول الله ﷺ نیز کفاره را برایش بیان نمود.[۱] این ماجرا دلیلی بر این است که اگر مردی هم‌بستری کند و بداند که در این حالت، حرام است اما نداند که كفاره‌ دارد، کفاره بر او واجب می‌باشد.

به ماجرای زنی که نزد شوهرش آمده و شوهرش در روز رمضان با او هم‌بستری کرده است، بازگشته و می‌گوییم: اگر این زن هنگامی که نزد شوهرش رسیده به دلیل مسافر بودن، روزه‌دار نبوده سپس شوهرش با او هم‌بستری کرده است، چیزی بر این زن واجب نیست زیرا بنا بر دیدگاه برتر و راجح، هرگاه مسافر روزه‌دار نباشد و به مقصد برسد، لازم نیست که از خوردن و نوشیدن و دیگر باطل‌کننده‌ها دست بکشد بلکه بر همان حال خود باقی می‌ماند.

۱-صحیح بخاری: كتاب الصوم، باب إذا جامع في رمضان ولم يكن له شيء فتصدق عليه فليكفر، شماره (١٩٣٦). صحیح مسلم كتاب الصيام، باب تغليظ تحريم الجماع في نهار رمضان على الصائم ووجوب الكفارة الكبرى فيه، شماره (۱۱۱۲).

تعداد بازدید: 6

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: أنا أعمل في المملكة، واستدعيت زوجتي لزيارتي، وبالفعل أنت لدي، وكنت بعيدا عنها مدة كبيرة، ووصلت في شهر رمضان، ثم أتيتُها في نهار رمضان ولم أدر ما كفارة ذلك، وبعد ذلك بثلاثة أشهر أديت فريضة الحج أنا وزوجتي. فما الكفارة لهذا؟ وهل الحج صحيح، علما بأنني لم أكن أعلم مدى خطورة هذا العمل؟

فأجاب رحمه الله تعالى: نعم، أما بالنسبة للحج فالحج صحيح؛ لأن عدم القيام بالكفارة لا يُوجب فساده.

وأما الكفارة فيجب عليه أن يُكفِّر هو وزوجته إذا كانت مطاوعة، والكفارة: عتق رقبة على كل واحد فإن لم يوجد فعلى كل واحد أن يصوم شهرين متتابعين، فإن لم يستطع أطعم ستين مسكينا، إلا إذا كانت الزوجة مُكْرَهة فإنه لا شيء عليها، لا قضاء ولا كفارة، كذلك لو كانت الزوجة تظن أنه يجب عليها إجابة الزوج في هذه الحال فإنه ليس عليها قضاء ولا كفارة؛ لأنها جاهلة. وهنا يجب أن نعلم الفرق بين الجهل بالحكم، وبين الجهل بما يترتب على الحكم، الجهل بالحكم يُعذَر فيه الإنسان، ولا يترتب على فعله شيء، والجهل بما يترتب على الفعل لا يُسقط ما يجب فيه.

فمثلا: إذا كان رجل جامع في نهار رمضان، ويعلم أنه حرام، لكن لا يعلم أن فيه هذه الكفارة المغلظة، فإن الكفارة لا تسقط عنه، فيجب أن يُكفّر.

وأما إذا كان يظن أنه ليس فيه ،تحريم، فهذا ليس عليه شيء، ويدل لهذا قصة الرجل الذي جامع زوجته نهار رمضان في عهد النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم-، ثم أتى إلى النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم- وأخبره، وقال: ماذا علي ؟ فأخبره النبي بالكفارة ، فهذا دليل على أن الرجل إذا جامع، ويعلم أن الجماع حرام، ولكن لا يدري ماذا عليه، أن عليه الكفارة. واستدراكا على ما حصل في قصة المرأة التي قَدِمَتْ إلى زوجها، وجامعها في نهار رمضان أقول: إذا كانت المرأة حين قدومها مُفطِرة على أنها مسافرة، ثم جامعها زوجها، فليس عليها هي شيء؛ لأن القول الراجح أن المسافر إذا قَدِمَ مُفطِرًا فإنه لا يلزمه الإمساك، بل يبقى على فطره.