(۳۸۷۹) سوال: شخصی در ماه رمضان گمان کرده که هنوز در شب قرار دارد و به خوردن ادامه داده است اما مشخص شده که روز بوده است؛ حکم این شخص چیست؟
جواب:
چیزی بر عهده ندارد و گناهی بر وی نیست زیرا جاهل و بی‌اطلاع بوده است؛ در یکی از قسمت‌های این برنامه اشاره کردیم که اگر روزه‌دار از روی جهل، یکی از باطل کننده‌ها را انجام دهد، قضا بر او واجب نیست؛ زیرا الله À می‌فرماید: {رَبَّنَا لا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا} [البقرة: ۲۸۶] : (پروردگارا! اگر از یاد بردیم یا اشتباه کردیم، ما را بازخواست ننما). الله ﷻ می‌فرماید: «قد فعلت»[۱] : (چنین کردم). همچنین در حديث عدي بن حاتم J نیز آمده است که وی دو بند سیاه و سفید را زیر بالشت خود گذاشت. وی شروع به خوردن سحری کرد و به بالشت نگاه می‌انداخت. وقتی ریسمان سفید از ریسمان سیاه برایش آشکار شد، دست از خوردن کشید. وی این ماجرا را برای رسول الله ﷺ تعریف کرد و ایشان وی را به قضای آن روز دستور نداد.[۲]
همچنین به دلیل حدیث اسماء دختر ابوبكر I که می‌گفت: «أفطرنا على عهد النَّبِيّ ﷺ يومَ غيم ثم طلعت الشمس»[۳] : (در زمان رسول الله ﷺ در یک روز ابری افطار کردیم سپس خورشید آشکار شد) رسول الله ﷺ نیز آنان را به انجام قضا دستور نداد؛ این دلیلی است بر این که هر کس از روی جهل به وقت، چیزی بخورد و گمان کند که شب است سپس مشخص شود که روز بوده است، قضای روزه بر او واجب نیست. اگر کسی نسبت به حکم، جاهل باشد نیز چنین است.
