(۳۶۶۷) اهمیت زکات فطر

(۳۶۶۷) سوال: همیشه از گذشته تا کنون در روزهای پایانی ماه رمضان، درباره‌ی زكات فطر مطالبی به گوشمان می‌رسد. با توجه به این که هیچ نیاز ضروری به آن نیست؛ زیرا این مسئله به خاطر اندک بودن مقدار زکات فطر و زیادی و وفور نعمت‌ها نزد مردم به مسئله‌ای پوچ و بی‌ارزش تبدیل شده است. آیا با این وجود باز هم به این آداب و رسوم ادامه ‌دهیم؟ امیدوارم کسانی که مسئول پاسخ به چنین سؤالاتی در برنامه‌ی مفید شما هستند، جواب قانع‌کننده‌ای بدهند.

جواب:

این سؤال در حقیقت، سؤالی وجیه و زشت است! بدین دلیل وجیه و قابل قبول است که می‌گوید: زکات فطر هم‌اکنون بسیار اندک شده است و بر اثر نعمت‌های بسیاری که الله À به بندگانش عطا نموده است به آن توجه نشده و به چشم نمی‌آید اما زشت بودن سؤالش بدین علت است که پرسید: (آیا به این آداب و رسوم ادامه ‌دهیم؟) و بدین ترتیب زکات فطر که از فریضه‌های اسلام است چنان‌چه ابن عمر I می‌گوید: «فرض رسول الله ﷺ صدقة الفطر»[۱] : (رسول الله ﷺ زکات فطر را فرض نمود) را از آداب و رسوم قرار داد! وی در این تعبیر، دچار اشتباه بسیار بزرگی شد و گمان نمی‌کنم إن شاء الله که به این حرفش اعتقاد داشته باشد بلکه این حرف را از روی جهل و ناآگاهی بر زبان آورده است؛ می‌گویم: این زکات و صدقه‌ را رسول الله ﷺ فرض نموده است و آن ‌را به نیاز و حاجت، منحصر ندانسته است بلکه آن را بر تمام کسانی که توانایی پرداختش را دارند فرض نموده که آن را به فقیران بپردازند. اگر فرض شود که در سرزمینی، هیچ فقيری وجود نداشته باشد، می‌توان آن را به سرزمین دیگری فرستاد که در آن‌جا فقرا وجود داشته باشند و اگر این گزینه هم برای شخصی امکان‌پذیر نبود، دو راه وجود دارد: راه اول این است که بگوییم: زکات فطر از عهده‌ی ما ساقط شده است زیرا وقتی محل آن وجود نداشته باشد از عهده ساقط می‌شود همان طور که وقتی دست از بازو قطع شود، شستن ساعد از عهده ساقط می‌شود. راه دوم نیز این است که بگوییم: هر شخص، این زکات فطر را به کسی بدهد که از خودش فقیرتر باشد و ثروت کم‌تری داشته باشد که در این صورت، فقر و نیاز به طور نسبی در نظر گرفته می‌شود، نه آن طور که فقها É در تعریف فقير گفته‌اند: فقیر، کسی است که نتواند نیازهای خود و خانواده‌اش را در طول یک سال برطرف سازد. بالاخره این صدقه‌ که رسول الله ﷺ پرداخت آن را بر مسلمانان فرض نموده است، بر شخص مسلمان واجب است که آن را ادا کند و فرقی ندارد که در سرزمین خودش بپردازد اگر فقیر و نیازمندی بیابد یا این که این زکاتش را به مکانی ببرد که فقرا در آن‌جا وجود داشته باشند.

۱- صحیح بخاری: كتاب صدقة الفطر، باب فرض صدقة الفطر، رقم (١٤٣٢). صحیح مسلم: كتاب الزكاة، باب زكاة الفطر على المسلمين من التمر والشعير، رقم (٩٨٤).

تعداد بازدید: 2

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: دائما نسمع الحديث كل آخر رمضان من الرمضانات الماضية عن زكاة الفطر، علما أنه لا حاجة ماسة لها؛ لأنها أصبحت تافهة نظرًا إلى قِلَّتها وكثرة النَّعَم بين الناس، فهل نستمر على هذه العادات؟ نرجو الإجابة المقنعة من الذي يتولى الرد على هذه الأسئلة والاستفسارات عبر برنامجكم المفيد.

فأجاب – رحمه الله تعالى-: الحقيقة أن هذا السؤال وجيه وقبيح، أما وجهه فكونه يقول: إن هذه الزكاة الآن أصبحت قَدْرًا ضئيلا لا يُلتفت إليها بما أنعم الله على عباده من هذه النّعم الوافرة الكثيرة. وأما كونه قبيحا فلأنه قال: هل نستمر على هذه العادات؟ فجعل صدقة الفطر التي هي من فرائض الإسلام، حيث قال ابن عمر رضي الله عنهما: «فَرَضَ رسول الله صلى الله عليه وسلم صدقة الفطر» جعلها من الأمور العادية، وقد أخطأ في ذلك خطأ عظيما في تعبيره، ولا أظنه -إن شاء الله – يعتقد ما يقول إلا أن يكون عن جهل منه. ولكني أقول: إن هذه الزكاة وهذه الصدقة فريضة فرضها رسول الله صلى الله عليه وسلم، ولم يُحددها بالحاجة والفقر، بل فرضها على كل من يستطيعها يدفعها إلى الفقراء، فإذا قُدِّر أنه ليس في البلد فقير فإنه من الممكن أن ينقلها إلى بلد آخر فيه فقراء، وإذا لم يمكنه ذلك فإن أمامنا أحد أمرين: إما أن نقول بسقوطها حينئذ؛ لأنه لما فُقِدَ مُحِلّها سقطت كما يسقط غَسْل الذراع إذا قُطِعت من العَضُد. وإما أن نقول: تُعطى أَفْقَرَ مَنْ يكون وأقلهم غِنّى، وحينئذ يكون الفقر نسبيا وليس على ما حدده الفقهاء -رحمهم الله – بأن الفقير هو الذي لا يجد كفايته وكفاية عائلته سَنَةٌ. والحاصل أن هذه الصدقة التي فرضها رسول الله صلى الله عليه وسلم يجب على المسلم تنفيذها، إما في بلده إن كان فيه فقراء محتاجون، أو في بلد آخر يكون فيه فقراء محتاجون.