(۳۶۲۳) سوال: بسیار پیش آمده است که در برخی از مجلات عربي خوانده‌ و از برخی علمای سرزمینم شنیده‌ام که زیورآلاتی که زن می‌پوشد، زكات ندارد و زکات فقط بر طلایی واجب می‌شود که به حالت شمش باشد؛ اما با دنبال کردن فتاوای شما دانستم که زکات بر زیورآلات زن، واجب است. سؤالم این است: مادرم مقداری طلا دارد که بیش از حدّ نصاب است و ده سال یا بیشتر است که آن‌ها را در اختیار دارد. از او خواستم که زکات واجب آن را بپردازد. حکم سال‌های گذشته که از وجوب زکات اطلاع نداشته و زکاتش را پرداخت نکرده، چیست؟

جواب:

این شخص اشاره کرد که پیشتر فهمیده است که زکات طلا فقط زمانی واجب می‌شود که به حالت شمش باشد که این فهم وی در واقع، فقط فهم بخشی از مسئله است؛ زیرا اگر طلا شمش باشد، زکات دارد و اگر به صورت نقدی مانند دینار باشد نیز زکات دارد و این امر در میان علما کاملا روشن است. اهل علم تنها درباره‌ی طلایی که برای استفاده یا عاریه دادن قرار داده شود، اختلاف‌نظر دارند که آیا زكات دارد یا خیر؟ البته صحیح این است که زکات آن واجب می‌باشد و این مذهب امام ابوحنيفه Ë و یکی از دو روایت امام احمد Ë است زیرا قرآن و سنت بر آن دلالت دارد و نیازی به ذکر و بیان ادله نیست چون سؤال کننده از آن‌ ادله آگاه است و دانسته که زکات آن واجب است؛ وی می‌پرسد که آیا پرداخت زکات سالیان گذشته که اعتقاد به وجوب زکات طلایی که برای استفاده می‌شود، نداشته است، واجب می‌باشد؟ جواب این است که بر او لازم نیست زکات سال‌های گذشته را بپردازد زیرا به وجوب زکات طلایی که برای استفاده می‌باشد، اعتقاد نداشته است؛ این اعتقاد نیز بنا بر جهل نبوده بلکه بر اساس پیروی از علما بوده است که امر شده‌ایم هرگاه از علم و آگاهی برخوردار نبودیم، از آنان پیروی کنیم؛ الله À می‌فرماید: {فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ} [النحل: ۴۳] : (اگر نمی‌دانید، از دانایان و اهل علم بپرسید).

چون در گذشته زکات طلای زینتی را بر اساس پیروی از علمایی که قائل به عدم وجوب زکات آن هستند، پرداخت نکرده است، پرداخت زکات سالیان گذشته بر وی واجب نیست اما بر وی واجب است زکات آن را از زمانی که دانست صحیح و درست، وجوب زکات آن است، زکاتش را پرداخت نماید و شروعِ سال از زمانی خواهد بود که از این مسئله آگاهی یافته است و اگر زکات را به محض آگاه شدن از این مسئله پرداخت کند، بهتر است.