(۳۵۹۷) حکم زکات نخلستان

(۳۵۹۷) سوال: حدود هزار و دویست درخت خرما در چند نخلستان دارم که آن را با چشمه و چاه آبیاری می‌کنیم؛ هنگام برداشت محصول، در مقابل هر صد کیسه خرما، پنج کیسه را به عنوان زکات، پرداخت می‌کنم. هر کیسه حدود شصت کیلو وزن دارد. سپس مسئولین، نمایندگانی را برای محاسبه‌ی زکات می‌فرستند که مبلغ نقدی را دریافت کنند. آیا زکاتی که هنگام برداشت محصول با کیسه‌ها می‌پردازیم کفایت می‌کند یا همان مبلغی که دولت به عنوان زکات از ما جمع‌آوری می‌کند کافی است و نیازی به پرداخت خرما از محصول به عنوان زکات، نیست؟

جواب:

بر مسلمان واجب است که زکات حبوبات و میوه‌هایی که زکات به آن تعلق می‌گیرد را بدین صورت بپردازد که اگر با هزینه‌ی خود و استفاده از وسایل گوناگون مانند پمپ‌ها و… آبیاری می‌کند، پنج درصد بپردازد و اگر بدون هزینه و با چشمه و چاه آبیاری می‌کند، ده درصد بپردازد. بنابراین اگر این باغ با چشمه آبیاری می‌شود، واجب است در برابر هر صد کیسه، ده کیسه را زکات بپردازد و اگر با هزینه و استفاده از ابزارآلات آبیاری می‌شود، واجب است نصف یک دهم یعنی پنج کیسه بپردازد.

در صورتی که محصولات باغ در مرغوب بودن، تفاوت داشته باشد به طوری که برخی از محصولات از برخی دیگر مرغوب‌تر باشد، علما اختلاف نظر دارند؛ برخی می‌گویند: زکات هر نوع خرما را باید جداگانه پرداخت کند. برخی دیگر می‌گویند: می‌توان زکات تمام انواع را محاسبه کند و زکات را از نوع وسط بپردازد.

اگر شخص به جای خرما، زکات را به صورت نقدی دریافت کند، ایرادی ندارد در صورتی که زکات دهنده، چنین بخواهد؛ بلکه چه بسا این کار برای فقیران سودمندتر باشد؛ زیرا آنان با مبلغ نقدی که به جای محصول دریافت می‌کنند، می‌توانند هر چیزی که بخواهند اعم از خرما، گندم، لباس و… تهیه کنند؛ اگر حکومت (الله موفقش گرداند) افرادی را به سویتان می‌فرستد که زکات را به صورت نقدی از شما دریافت کنند، ضرورتی ندارد که زکات را از خودِ محصول (خرما یا کیسه‌های گندم) بپردازید بلکه به همان صورتی که حکومت خواسته، بپردازید و در این صورت، مسئولیت از عهده‌ی شما نیز ساقط می‌شود.

تعداد بازدید: 1

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: عندي مجموعة من النخيل، نسقيها من عَيْن وبئر، ومجموع النخل يقارب ألفًا ومائتي نخلة، ونخرج الزكاة في حصادها من التمر لكل مائة كيس خمسة أكياس والكيس يزن ما يقارب ستين كيلو، ثم تبعث الجهة المختصة مندوبين لتقدير الزكاة ومن ثُمَّ أخذها نقودًا، فهل الزكاة التي نخرجها بالأكياس في حصادها تكفي، أم تكفي النقود التي تُطلب منا من قبل الدولة، ولا داعي لإخراج الزكاة تمرا من الحصاد؟

فأجاب رحمه الله تعالى: الواجب على المرء إخراج الزكاة من الحبوب والثمار التي تجب فيها: نصف العشر إن كان يُسقَى بمؤونة -كالذي يُسقَى بالمكائن والسواني وما أشبهها- والعشر كاملا إن كان يُسقى بدون مؤونة، مثل الذي يسقى بالعيون ونحوها. وعلى هذا فإذا كان البستان يُسقى بالعيون، فإن الواجب في كل مائة كيس عشرة أكياس لا خمسة. وإن كان مما يسقى بمؤونة بالمكائن والسواني فإن الواجب نصف العشر، وهو خمسة أكياس في كل مائة كيس. وإذا كان البستان متنوعًا بعضه أطيب من بعض، فإن من أهل العلم من يقول: إنه يجب أن يُخرج زكاة كل نوع منه، ومن أهل العلم من يقول: إنه يجوز أن يخرج من الوسط بقدر قيمة الأنواع كلها. وإذا أخذ الإنسان عن التمر دراهم حيث يراه المُصَدِّق، فإنه لا حرج إذا رأى قابض الزكاة أنه يأخذ عن الزكاة دراهم، فإنه لا حرج عليه في ذلك، بل ربما يكون هذا أنفع للفقراء، حيث إنهم يُحصلون بالدراهم ما شاؤوا من تمر أو قمح أو ثياب أو غيرها، بخلاف ما إذا أُعطوا تمرّا، فإذا كانت الحكومة -وفقها الله- تبعث إليكم من يأخذ الزكاة دراهم، فإنه لا يلزمكم أن تخرجوها من التمر أو من أكياس القمح، بل تؤدونها إلى الحكومة كما تطلب منكم، وتبرأ بذلك ذمتكم.