سه‌شنبه 22 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
14 اکتبر 2025

(۳۵۹۶) زمان پرداخت زکات محصول کشاورزی پس از دریافت مبلغ آن

(۳۵۹۶) سوال: هرگاه کشاورز مبلغ محصول را از سیلوهای غلات یا دولت دریافت کرد؛ آیا زکاتش را یک سال بعد بپردازد یا فورا پرداخت کند؟

جواب:

اگر این مبلغ را در مقابل حبوبات و میوه‌ها دریافت کرده باشد، واجب است زکاتش را فورا و در همان زمان بپردازد؛ چون واجب است زکات این محصولات در همان زمان پرداخت شود و نیازی به گذشت یک سال ندارد اما اگر این مبلغ در برابر محصولاتی مانند گوجه، هندوانه و سبزیجات باشد که زكات ندارد، زکات بر وی واجب نیست تا این که یک سال بگذرد. بنابراین فرد باید متوجه این تفاوت باشد که اگر این مبلغ در برابر محصولاتی مانند غلات هم‌چون گندم، ذرت، جو یا میوه‌هایی مانند خرما و انگور (بر اساس قول مشهور در مذهب حنبلی) باشد، خودِ این محصولات زکات دارد و واجب است زکات این محصولات فورا پرداخت شود. سپس اگر یک سال بر مبلغ حاصل از فروش این محصولات گذشت، بر وی واجب است که زکات آن مبلغ را نیز بپردازد.

سؤال: آیا زکات سائمه (حیوانی که از چراگاه تغذیه می‌کند) نیز مانند حبوبات و میوه‌ها است؟

جواب: سائمه نیز اگر یک سال بر آن بگذرد، واجب است زکاتش پرداخت شود.

سؤال: اگر آن را بفروشد یا مبلغی در برابرش دریافت کند، چگونه است؟

جواب: حکمش همان طور است؛ اگر صاحب سائمه، آن چهارپایان را پس از وجوب زكات بفروشد، واجب است زکاتش را فورا بپردازد.

سؤال: شاید این سؤال پیش بیاید که اگر شخص مسئول جمع آوری زکات بخواهد به جای گوسفند یا شتر، پول نقد دریافت کند؛ آیا در این صورت، رضایت شخص زکات دهنده لازم است یا زکات دهنده اجبار می‌شود که مبلغ نقدی پرداخت کند؟

جواب: در این صورت، لازم است شخص زکات دهنده رضایت داشته باشد زیرا اصل بر این می‌باشد که بر وی واجب است زکات را از همان مالش بپردازد؛ اما اگر به خاطر نیاز یا وجود مصلحت در این مسئله با مسئول زکات، توافق کنند اشکالی ندارد که مبلغ نقدی بپردازد.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: إذا استلم المزارع النقود من صوامع الغلال أو من الدولة، هل يُبقيها إلى أن يأتي عليها الحول، أو فَوْرَ استلامها يخرج الزكاة؟

فأجاب رحمه الله تعالى: إذا كانت هذه الدراهم عِوَضًا عن حبوب وثمار فإنه يجب إخراج زكاتها فورًا؛ لأن الحبوب والثمار تجب زكاتها حين أخذها، ولا تحتاج إلى الحول وأما إذا كانت هذه الدراهم عِوَضًا عن شيء ليس فيه زكاة بعينه كما لو كانت عِوَضًا عن طماطم مثلا، أو عن بطيخ، أو خُضَر ليس فيها زكاة فهذه لا زكاة عليه فيها حتى يتم عليها الحول. فهذا هو الفرق، يجب أن يعرف الإنسان الفرق: إن كانت هذه الدراهم عِوَضًا عن شيء تجب الزكاة بعينه -كالحبوب من قمح وذرة وشعير، أو ثمر نخل، أو ثمر عنب على المشهور من المذهب – فإن هذه يجب أداء زكاتها فورا، ثم إن حال الحول على هذه الدراهم وجب زكاتها أيضًا زكاة دراهم.

فضيلة الشيخ: بالنسبة للسائمة هل هي مثل النبات كالحبوب والثمار؟

فأجاب -رحمه الله تعالى -: كذلك السائمة إذا تم حولها يجب إخراج زكاتها.

فضيلة الشيخ: لكن لو كان فيها عِوَض أو من هذا القبيل؟

فأجاب -رحمه الله تعالى-: نفس الشيء، لو فرض أن صاحب السائمة باعها بعد وجوب زكاتها وجبت عليها الزكاة فورًا.

يقول السائل: فضيلة الشيخ: ربما يتبادر إشكال في العامل على الزكاة وهو إذا أراد العامل نقودًا بَدَل الشاة أو بدل الشياه أو بدل الإبل، هل يُعتبر رِضًا الدافع، أو يُخبر صاحب الماشية، أو يَدْفَع نقودًا بدلا؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: هذه لا بد فيها من رضا صاحب الماشية؛ لأن الأصل وجوب زكاته عليه من ماله، ولكن إذا اتفق هو والساعي فإنه لا حرج في ذلك إذا اقتضته المصلحة أو الحاجة.

مطالب مرتبط:

(۳۵۸۷) آیا زیتون، روغن، انار و انجیر زکات دارد؟

این درخت‌ها زكات ندارد و فقط خرما و انگور، زکات دارد؛ اما زيتون، انار، سیب، پرتقال، ترنج و... زكات ندارد....

ادامه مطلب …

(۳۵۹۳) حکم زکات حبوباتی که پیش از برداشت برای علوفه چیده می‌شوند

اگر محصول برای علوفه باشد و پیش از رسیدن حبوبات و دانه‌ها چیده شود، زكات ندارد...

ادامه مطلب …

(۳۵۹۷) حکم زکات نخلستان

بر مسلمان واجب است که زکات حبوبات و میوه‌هایی که زکات به آن تعلق می‌گیرد را بدین صورت بپردازد که اگر با هزینه‌ی خود و استفاده از وسایل گوناگون مانند پمپ‌ها و... آبیاری می‌کند، پنج درصد بپردازد و اگر بدون هزینه و با چشمه و چاه آبیاری می‌کند، ده درصد بپردازد.....

ادامه مطلب …

(۳۵۸۸) آیا محصولات کشاورزی مانند پرتقال، لیمو و انار، زکات دارد؟

این محصولات کشاورزی، زكات ندارد زیرا از خانواده‌ی میوه‌ها هستند و قابل پیمانه کردن نیستند....

ادامه مطلب …

(۳۵۹۵) حکم زکات شرکای زمین کشاورزی

بر مسلمان، واجب است که زکات واجب محصولات کشاورزی را هرگاه به حدّ نصاب رسید، بپردازد. ...

ادامه مطلب …

(۳۵۹۴) تخمین زدن مقدار ثمر خرما برای پرداخت زكات

بله، برای محاسبه و پرداخت زكات ثمر خرما، تخمین زدن کافی است....

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه