(۳۵۰۰) حکم تعزیه گفتن در مکانی غیر از قبرستان

(۳۵۰۰) سوال: در تعزیه گوینده چه می‌گوید و تعزیه شونده چگونه پاسخ می‌دهد؟

ابتدا لازم است بدانیم واژه‌ی تعزیه به معنای تقویت است. یعنی: تقویت شخص مصیبت دیده بر تحمل مصیبت و صبر در مقابل آن. بنابراین هر کس میتی داشته باشد اما در مقابل از دنیا رفتن وی احساس مصیبت نکند تعزیه گفته نمی‌شود. اصلاً چرا تعزیه گفته شود؟ همچنین هر کس میتی داشته باشد که در مقابل آن مصیبت دیده و اندوهگین شده تعزیه گفته می‌شود و فرقی ندارد از خویشاوندان، دوستان، هم‌کاران یا هم‌شهریانش باشد بلکه مهم این است که بدانیم این شخص در مقابل فراق این میت اندوهگین شده است که در این صورت به او تعزیه می‌گوییم.

تعزیه بدین معنا است که سخنی بگوییم که با آن تقویت شده و از آن برای صبر کردن در مقابل مصیبت کمک جوید. بهترین تعزیه همان است که از پیامبر ﷺ وارد شده که به یکی از دخترانش در حالی که بچه‌اش در حال جان کندن بود فرمود: «إِنَّ لِلَّهِ مَا أَخَذَ ، وَلَهُ مَا أَعْطَى ، وَكُلٌّ عِنْدَهُ بِأَجَلٍ مُسَمًّى ، فَلْتَصْبِرْ وَ لْتَحْتَسِبْ»[۱]: (برای الله است هر آنچه می‌گیرد و هر آنچه عطا می‌کند و هر کسی نزد او اجل و سرآمدی معین دارد، پس حتماً صبر کن و و حتماً از الله متعال امید اجر داشته باش).

در این فرموده‌اش «إِنَّ لِلَّهِ مَا أَخَذَ ، وَلَهُ مَا أَعْطَى» : (برای الله است هر آنچه می‌گیرد و هر آنچه عطا می‌کند) بزرگ‌ترین تعزیه است. همچنین سپردن کار به الله À است زیرا هر آنچه بگیرد و هر آنچه ببخشد برای او است. مخلوقات نیز همگی تحت ملک الله À هستند پس چرا اندوهگین شویم که الله À همان‌گونه که خواسته در ملکش تصرف نموده است؟

فرموده‌اش: «وَكُلٌّ عِنْدَهُ بِأَجَلٍ مُسَمًّى» : (هر کسی نزد او اجل و سرآمدی معین دارد) بدین معناست که عمر انسان چیزی با سرآمد معلوم است که تغییر نمی‌پذیرد لذا اندوه، غایبی را بر نمی‌گرداند و مرده‌ای را زنده نمی‌کند بلکه هر چیزی سرآمد مشخص و معینی دارد و هرگاه اجل فرا برسد لحظه‌ای تقدیم یا تأخیر در آن صورت نمی‌پذیرد.

فرموده‌اش: «فَلْتَصْبِرْ» : (پس حتماً صبر کن) یعنی در مقابل مصیبت.

فرموده‌اش: «وَلْتَحْتَسِبْ» : (حتماً امید داشته باش) یعنی: به اجر و ثواب آن نزد الله À.

این سخنان بزرگ، هرگاه بر قلب مصیبت‌دیده‌ای وارد شود آرامش گرفته و می‌گوید: اگر صبر کرده و امید به اجر داشته باشم در مقابل صبر و امیدم ثواب داده می‌شوم. همچنین اگر به ملک بنگرم ملک و پادشاهی الله À است که همان‌گونه که خواسته در آن تصرف نموده است لذا قانع می‌شوم زیرا ملک او است و هر کاری بخواهد انجام می‌دهد. اگر بدانم که هر چیزی سر آمد معینی دارد خواهم دانست شخصی که از دنیا رفته است تقدیم یا تأخیر اجل وی امکان‌ناپذیر است بلکه ناگزیر باید همان که الله À مقدر نموده رخ دهد. بدین صورت تسلّیِ خاطر یافته و اندوهش کم می‌شود. چه بسا اگر این دعا از سوی اشخاص متعددی تکرار شود اندوه به طور کلی از بین برود. بنابراین بهترین چیزی که با آن تعزیه داده می‌شود این سخن است: «إِنَّ لِلَّهِ مَا أَخَذَ ، وَلَهُ مَا أَعْطَى ، وَكُلٌّ عِنْدَهُ بِأَجَلٍ مُسَمًّى ، فَلْتَصْبِرْ وَ لْتَحْتَسِبْ» : (برای الله است هر آنچه می‌گیرد و هر آنچه عطا می‌کند و هر کسی نزد او اجل و سرآمدی معین دارد، پس حتماً صبر کن و و حتماً از الله À امید اجر داشته باش).

همچنین اگر سخنان دیگری که مناسب باشد بگوید امیدوارم اشکالی نداشته باشد مثل این که بگوید: دنیا این‌گونه است و ما نیز همان جا که آنان رفته‌اند خواهیم رفت. هیچ کس جاودانه نبوده و الله À هیچ بشری را جاودانه قرار نداده است و سخنانی از این قبیل. هرچند که اگر بر آنچه وارد شده اکتفا کند بهتر است.

کسی که تعزیه می‌شود نیز می‌گوید: الله به شما جزا و پاداش نیکو دهد، ما و شما را بر صبر کردن یاری دهد و چنین سخنانی که مناسب باشد.

۱[تخريج آن گذشت]

تعداد بازدید: 0

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ماذا يقول المعزّي، وماذا يقول المُعَزَّى؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: في البداية يجب أن نعلم أن كلمة تعزية معناها تقوية، يعني: تقوية المصاب على تحمل المصيبة والصبر عليها، وعلى هذا فمن مات له ميت ولم تلحقه مصيبة بموته لا يُعَزَّى، فعلى أي شيء يُعَزَّى؟! ومن مات له ميت وأُصِيبَ به وحَزِنَ عليه فإنه يُعزّى، سواء كان من أقاربه أو أصدقائه أو زملائه أو أهل بلده، المهم أن نعلم أن هذا الرجل حَزِنَ لفراق هذا الميت فإننا نُعَزِّيه.

ومعنى التعزية: أن نأتي بكلمات يتعزى بها ويستعين بها على الصبر، ومن أحسن ذلك ما ورد عن النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم-، حيث قال لإحدى بناته وعندها صبي في النزع، قال: «إِنَّ لِلَّهِ مَا أَخَذَ، وَلَهُ مَا أَعْطَى، وَكُلُّ عِنْدَهُ بِأَجَلٍ مُسَمًّى، فَلْتَصْبِرْ ، وَلْتَحْتَسِبْ».

قوله: «إِنَّ لِلَّهِ مَا أَخَذَ، وَلَهُ مَا أَعْطَى»: هذا فيه أكبر تعزية، وفيه تفويض الأمر إلى الله، فله ما أخذ وله ما أعطى والخلق كله ملك الله -عز وجل-، فلماذا نحزن أن تصرف في ملكه كما شاء؟

وقوله: «وَكُلَّ عِنْدَهُ بِأَجَلٍ مُسَمًّى»: معناه: أن الأمر شيء مُؤَجَّلٌ لا يمكن تغييره ، فالحزن لا يَرُدُّ غائباً، ولا يُحْيِي مَيْتًا، بل كُلُّ شَيْءٍ بِأَجِلٍ مُسَمًّى مُحَدَّد؛ فَلا يستأخرون ساعة ولا يستقدمون.

وقوله: «فَلْتَصْبِرُ»: يعني: على المصيبة.

وقوله: «وَلْتَحْتَسِبْ »: يعني: ثوابها عند الله -عز وجل-.

هذه الكلمات العظيمة إذا وردت على قلب مُصَابِ اطمأن وقال: إن صَبَرْتُ واحتسبت أثبتُ على الصبر وعلى الاحتساب، وإن نظرت إلى أن الْمُلْكَ مُلْكُ الله يتصرف فيه كما شاء اقتنعت، فهذا ملكه يفعل ما يشاء، وإذا علمت أن كل شيء مُؤَجَّلٌ علمت أن هذا الذي مات لا يمكن أن يتقدم ولا يتأخر، بل لا بد أن يقع الأمر كما كُتِبَ، فيتسلى بهذا ويخف عليه الحزن، وربما إذا تكرر هذا الدعاء من أشخاص يزول الحزن بالكلية، إذا أحسن ما يُعَزَّى به هذا الكلام: «إِنَّ لِلَّهِ مَا أَخَذَ وَلَهُ مَا أَعْطَى، وَكُلٌّ عِنْدَهُ بِأَجَلٍ مُسَمًّى، فَلْتَصْبِرْ، وَلْتَحْتَسِبْ»، وإذا قال كلماتٍ أخرى مما يناسب، مثل أن يقول: هذه هي الدنيا، ونحن صائرون إلى ما صار إليه، ولم يخلد أحد، وما جعل الله لبشر الخلد، وما أشبه ذلك، فأرجو أن لا يكون به بأس، ولو اقتصر على الوارد لكان فيه خير.

أما بالنسبة للمُعَزَّى فيقول: جزاك الله خيرًا، وأعاننا وإياك على الصبر، وما أشبه ذلك من الكلمات المناسبة.