سه‌شنبه 22 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
14 اکتبر 2025

(۲۸۳۰) کیفیت قضا و ترتیب رکعات برای مأموم لاحق در نمازهای سه و چهار رکعتی

(۲۸۳۰) سوال: از شیخ می­خواهم که شیوه­ی صحیح به نسبت نماز کسی که یک رکعت از نماز چهار رکعتی یا نماز سه رکعتی را رسیده و بقیه را نرسیده از جهت ترتیب رکعات فوت شده و اینکه چه سوره­هایی در آن خوانده می­شود را بیان کنند؟ زیرا همراه بسیاری از جوانان را شاهد بحث در این موضوع شده­ام. بارک الله فیکم.

جواب:

صفت قضای نماز شخصی که به نماز نرسیده این است که بر آن بنا دارد هر چه رسیده اول نمازش محسوب می­شود زیرا پیامبر ﷺ می­فرماید: «ما أدرکتم فصلوا، و ما فاتکم فأتموا»[۱](هر اندازه از نماز را که رسیدید بخوانید و هر چه از شما فوت شد را تکمیل نمایید) لذا رکعاتی را که شخص مسبوق قضا می­کند را کامل کننده­ی نمازش قرار داد و تکمیل بنابر گذشته است. هرگاه انسان رکعت آخر را از نماز چهار رکعتی درک نمود دعای استفتاح را خوانده و سوره­ی فاتحه را می­خواند سپس سوره­­ی دیگر اگر ممکن بود و هرگاه امام سلام داد برای رکعت بعدی بلند شده و در آن سوره­ی فاتحه هر چه از قرآن برایش میسر بود می­خواند سپس به رکوع و سجده رفته و برای تشهد اولی می­نشیند سپس بلند شده و در دو رکعت باقی­مانده فقط سوره­ی فاتحه را می­خواند.

اگر رکعت آخری از نماز مغرب را درک نمود همان­طور که ذکر شد انجام می­دهد:

دعای استفتاح، سوره­­ی فاتحه و اگر ممکن بود سوره­ی بعد را نیز می­خواند سپس هرگاه امام سلام داد برای رکعت دوم بلند شده و در آن سوره­ی فاتحه  و یک سوره­ی دیگر از قرآن که میسر بود را می­خواند سپس برای تشهد اول نشسته سپس بلند می­شود و در رکعت سوم فقط سوره­ی فاتحه را می­خواند این صفت قضای نماز کسی است که مسبوق شده (کامل به نماز نرسیده) آن­طور که در سنت وارد شده است.


[۱] تخریج آن گذشت.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: أرجو أن يتكرم الشيخ ببيان الصورة الصحيحة في أداء صلاة الْمَسْبُوقِ بالنسبة لمن أدرك الركعة الرابعة من الصلاة الرباعية، أو الركعة الثالثة من صلاة المغرب من حيث ترتيب الركعات الفائتة، والسور التي تُقرأ، لأنني لاحظت الخوض الكثير في هذا الأمر مع مجموعة من الشباب، بارك الله فيكم؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: صفة قضاء المسبوق أن يبني على أن ما أدركه أول صلاته؛ لأن النبي صلى الله عليه وسلم قال: «ما أدركتم فَصَلُّوا، وما فاتكم فأتموا»، فجعل ما يقضيه المسبوق إتماما لصلاته الأولى، والإتمام يكون مبنيا على ما سبق، فإذا أدرك الإنسان الركعة الأخيرة من الصلاة الرباعية فإنه يستفتح ويقرأ الفاتحة، ثم يقرأ سورة معها إن تمكن، فإذا سلَّم الإمام قام فأتى بركعة يقرأ فيها سورة الفاتحة وما تيسر من القرآن ويركع ويسجد السجدتين ثم يجلس للتشهد الأول، ثم يقوم فيصلي الركعتين الباقيتين بسورة الفاتحة فقط.

وإذا أدرك الركعة الأخيرة من صلاة المغرب فإنه يفعل كما ذكرت: يستفتح ويقرأ الفاتحة وما تيسر إن تمكن من ذلك، ثم إذا سَلَّمَ الإمام قام فأتى بالركعة الثانية، يقرأ فيها الفاتحة وسورة أو ما تيسر من القرآن، ثم يجلس للتشهد الأول، ثم يقوم فيصلي الركعة الثالثة بفاتحة الكتاب فقط، هذه هي صفة قضاء المسبوق التي تقتضيها السنة.

مطالب مرتبط:

(۲۸۳۹) حکم مأموم مسبوق هنگام یادآوری اشتباه امام پس از سلام

کسی که بلند شده برای قضای آنچه از او فوت شده اختیار دارد بین اینکه همراه امام برگردد و قیامش را لغو کند اما هنگامی که نمازش را کامل کرد بر او سجده­ی سهو لازم است...

ادامه مطلب …

(۲۸۳۵) ترتیب رکعات مأموم لاحق و حکم افزودن سوره پس از فاتحه در رکعت‌های سوم و چهارم

جواب این است که هر تعداد رکعاتی که به امام رسیده اول نمازش محسوب می­شود به دلیل فرموده­ی رسول الله ﷺ...

ادامه مطلب …

(۲۸۴۰) حکم فرد ملحق‌شده به نماز تراویح که تنها یک رکعت را ادا کرده و رکعت دوم را ترک نموده

این رکعت بر خلاف سنت است و شایسته نیست که انسان بر آن اکتفا کند ...

ادامه مطلب …

(۲۸۳۳) حکم کسی که به دو رکعتی که امام در نماز عشا آن را سری می‌خواند رسیده چیست؟

قول صحیح این است که هر چه مسبوق آن را قضا می­کند آخر نمازش است و نه اول نمازش...

ادامه مطلب …

(۲۸۳۷) شخصی رکعت سوم و چهارم را در نماز عصر درک نموده است و به تشهد وسطی نرسیده است؛ چگونه نمازش را تمام کند؟

نمازش را بنابر آنچه باقی مانده تکمیل می­گرداند،..

ادامه مطلب …

(۲۸۳۴) حکم جهر و اخفات برای مأمومی که در رکعت سوم نماز عشاء به جماعت ملحق می‌شود

نمازش را به صورت سری تکمیل می­کند زیرا قول راجح این است آنچه شخص مسبوق آن را قضا می­کند آخر نمازش است نه اولش ...

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه