(۲۸۱۴) حکم نماز مأموم تنها در پشت صف

(۲۸۱۴) سوال: مردی برای نماز عصر به مسجد آمد و دید که صف تکمیل شده است لذا او را نصیحت نموده که بر او واجب است در صف داخل شود اما صراحتا مطمئن نبودیم قول صحیح در این مورد چیست؟ چه چیزی بر کسی که به تنهایی پشت صف نماز میخواند واجب است همراه با دلیل؟

جواب:

کسی که به تنهایی پشت صف نماز بخواند به دلیل اینکه صف تکمیل است چیزی بر وی نیست و نمازش درست است و پاداش دارد بنابر فرمودهی الله À: {فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ}[تغابن: ۱۶](پس تا (جایی که) می‌توانید تقوای الله را پیشه کنید) اما اگر صف تکمیل نشده باشد باید نماز را دویاره بخواند. به دلیل اینکه پیامبر ﷺ میفرماید: «لا صلاة لمنفرد خلف الصف»[۱](نماز کسی که به تنهایی پشت سر امام نماز میخواد درست نیست) همچنین چون مردی را دید که به تنهایی پشت صف نماز به او امر نمود که نمازش را دوباره بخواند.[۲]

این آن چیزی است که آن را تقریر نمودیم و قول راجح است. یعنی نماز شخص به تنهایی پشت صف هنگامی که صف کامل باشد صحیح است.

اما کسی که میگوید: جلو میآید و همراه امام نماز میخواند قولش ضعیف است زیرا چنین چیزی بگوییم با سنت که تنها بودن امام در جایگاهش است مخالفت نمودهایم. این اول.

دوم: این کار باعث ایجاد خلل در صفوف میشود و فرض کنیم که پشت سر امام پنج صف وجود دارد و این شخص جایی را پیدا نکرد اگر گفتیم: از تمام این صفوف عبور کند تا اینکه در کنار امام بایستد؛ این کار باعث اذیت مردم میشود و پیامبر ﷺ دید که شخصی از روی گردن مردم عبور میکند به او فرمود: بنشین که اذیت کردی.[۳]

سوم: اگر اینگونه گفتیم سپس شخص دیگری بعد از اینکه نفر اول در کنار امام رفت به او نیز گفتیم: به سمت امام برو. چقدر میشوند: سه نفر و این اشتباه است سپس نفر چهارم بیاید و بگوییم: جلو برو. چهار نفر میشوند سپس چه بسا در کنار امام یک صف کامل را تشکیل دهند.

در هر صورت هیچ دلیلی وجود ندارد مبنی بر اینکه شخص در کنار امام بایستد و این قول ضعیف است.

اگر کسی بگوید: یک نفر را میکشد این قول ضعیفتر است زیرا اگر یک نفر را از صف به عقب بکشد به او با کشیدنش از مکان بهتر به مکانی که درجهاش پایینتر است بد کرده است و باعث حواس پرتی در نمازش میشود و جای خالی را در صف ایجاده و در قلب این مرد کینهای را ایجاد کرده است.

لذا آنچه گفتیم از اینکه به خاطر عدم وجود جای خالی در صف پشت سر امام نماز میخواند موافق با ادله است.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] تخریج آن گذشت.

[۳] تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 2

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: رجلٌ جاء إلى المسجد في صلاة العصر فوجد الصف قد اكتمل، فصلى وراء الصف، فنصحناه بأنه كان يجب عليه أن يدخل في الصف، ولكننا بصراحة لسنا متأكدين. فما هو الصحيح في ذلك؟ وماذا يجب على من صلى وراء الصف منفردًا مع الدليل؟

فأجاب -رحمه الله تعالى-: من صلى خلف الصف منفردًا لأن الصف مكتمل فلا شيء عليه، وصلاته صحيحة، وهو مأجور؛ لقول الله -تبارك وتعالى-: ﴿ فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ ﴾ [التغابن: ١٦]، أما إذا كان الصف غير مكتمل فعليه إعادة الصلاة؛ لقول النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم-: «لا صلاة المنفرد خلف الصف»، ولأنه رأى رجلا يصلي خلف الصف منفردًا فأمره أن يعيد الصلاة.

هذا الذي قررناه هو القول الراجح أن صلاة المنفرد خلف الصف صحيحة إذا كان الصف مكتملا.

وأما من قال: إنه يتقدم فيصلي مع الإمام، فقوله ضعيف؛ لأننا إذا قلنا بهذا خالفنا السنة في انفراد الإمام في موقفه هذه واحدة.

ثانيا: قد يؤدي هذا إلى تخلل الصفوف ولنفرض أن خلف الإمام خمسة صفوف وهذا لم يجد فيها مكانًا، فلو قلنا: تخطّ هذه الصفوف كلها حتى تأتي إلى الإمام، فهذا فيه إيذاء للناس، وقد رأى النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- رجلًا يتخطى الناس فقال: «اجلس فقد آذیت».

ثالثًا: إذا قلنا بهذا وجاء آخر بعد أن تقدم هذا للإمام، قلنا: تقدم للإمام صاروا كم؟ ثلاثة وهذا غلط، ثم يجيء رابع ونقول: تقدم، صاروا أربعة، ثم ربما يكون صفا تاما مع الإمام.

وعلى كل حال فلا دليل على أنه يذهب إلى أن يقف مع الإمام، والقول بهذا قول ضعيف. فإن قال إنسان يجذب واحدًا، فالقول بهذا أضعف؛ لأنه إذا جذب واحدا أساء إليه بتأخيره من المكان الفاضل إلى المفضول، وشَوَّشَ عليه صلاته، وفتح فرجةً في الصف وأوجد ضغينة في قلب هذا الرجل المجذوب. فما قلناه من أنه يصلي منفردًا خلف الصف لعدم وجود مكان هو الذي تجتمع فيه الأدلة.