(۲۲۵۷) ترتیب قرار دادن زانوها و دست‌ها در هنگام سجود در نماز

(۲۲۵۷) سوال: گفته شده که در اثنای نماز و خاصتا هنگام سجود باید ابتدا زانوها سپس دو دست بر زمین گذاشته شود و من نمی‌توانم این را تطبیق دهم، پس آیا ممکن است که من به آن ملتزم نباشم؟

جواب:

بله افضل این است که انسان هنگام سجده ابتدا با زانوها سپس با دو دست سپس با پیشانی و دماغش سجده کند زیرا در حدیث از رسول الله ﷺ آمده است که این کار را می‌کرده است و در هنگام سجود از زانو زدن انسان همچون شتر نهی کرده است و فرموده است: «إِذَا سَجَدَ أَحَدُكُمْ فَلَا يَبْرُكْ كَمَا يَبْرُكُ الْبَعِيرُ»[۱] (هرگاه یکی از شما سجده می کند، نباید همچون شتر زانو بزند) و این اقتضا می‌کند که دو دستمان را هنگام سجود مقدم نکنیم و اگر دستانمان را مقدم کردیم پس مانند زانو زدن شتر زانو زدیم و رسول الله ﷺ نفرمود: بر آنچه شتر زانو می‌زند زانو نزند تا بگوییم که این حدیث دلالت بر نهی از تقدیم زانوها می‌دهد بلکه فرمودند: نباید همچون شتر زانو بزند، و این نهی از کیفیت و صفت است.

و بر همین مبنا سجده‌کننده دستانش را بر زانوهایش مقدم نمی‌کند بلکه با زانوها سپس دستان سپس با پیشانی و دماغ شروع می‌کند.

بله اگر نماز‌گزار چاق باشد یا درد مفاصل داشته باشد یا بیمار و مانند آن باشد که برای سخت باشد که زانوهایش را مقدم دارد پس حرجی بر او نیست که ابتدا با دو دستش سجده کند زیرا که این دین آسانی است و الله À در دین بر ما حرجی نگذاشته است زیرا رسول الله ﷺ در اواخر هنگامی که می‌خواست برای رکعت دوم و سوم بلند شود می‌نشست سپس بلند می‌شد و این-والله اعلم- برای این بود که برایش راحت‌تر و آسانتر بود همانطور که صحابان کتاب المغنی و زاد المعاد به آن اشاره کردند.

خلاصه‌ی قول: برای نماز‌گزار هنگامی که می‌خواهد به سجده رود افضل این است که ابتدا با زانوها سپس دو دستش به سجده رود و اگر برایش سخت است اشکالی ندارد که ابتدا با دو دستش سپس با زانوهایش شروع کند.

[۱] رواه احمد (۲/۳۸۱) و ابو داود (۸۴۰) و نسائی (۱۰۹۱).

تعداد بازدید: 4

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: يقال: إنه على المرء أثناء الصلاة وخاصة عند السجود أن يضع ركبتيه أولا ثم يديه، وأنا لا أقوى على تطبيق هذا الأمر، فهل من الممكن ألا ألتزم بذلك؟

فأجاب -رحمه الله تعالى-: نعم الأفضل للإنسان عند السجود أن يسجد أولا على ركبتيه، ثم يديه، ثم جبهته وأنفه، هذا هو الأفضل؛ لأنه جاء به الحديث عن رسول الله صلى الله عليه وسلم في صلاته أنه كان يفعل ذلك، ونهى صلى الله عليه وسلم أن يبرك الإنسان عند سجوده كبروك البعير ، فقال صلى الله عليه وسلم: «إذا سجد أحدكم، فلا يبرك كما يبرك البعير»، وهذا يقتضي أن لا نقدم اليدين عند السجود، ثم إذا قدمنا اليدين عند السجود فهذا هو البروك كبروك البعير ، ورسول الله صلى الله عليه وسلم لم يقل: فلا يبرك على ما يبرك عليه البعير حتى نقول إن الحديث دال على النهي عن تقديم الركبتين، بل قال: فلا يبرك كما يبرك البعير، فالنهي عن الكيفية والصفة.

وبناء على هذا فلا يقدم الساجد يديه قبل ركبتيه، بل يبدأ بالركبتين ثم باليدين ثم الجبهة والأنف.

نعم لو فرض أن المصلي كثير اللحم أو فيه وجع في مفاصله، أو فيه مرض أو ما أشبه ذلك مما يشق عليه أن يبدأ بركبتيه فلا حرج حينئذ أن يسجد على يديه أولا، لأن هذا الدين يسر، وما جعل الله علينا في الدين من حرج، ولأن النبي صلى الله عليه وسلم في آخر أمره كان إذا أراد أن يقوم للثانية أو إلى الرابعة جلس ثم نهض، وهذا – والله أعلم- لأنه أيسر له وأهون عليه، كما أشار إلى ذلك صاحبي (المغني) و (زاد المعاد).

وخلاصة القول: أن الأفضل للمصلي أن يقدم عند السجود ركبتيه ثم يديه، فإن شق عليه ذلك فلا حرج أن يبدأ بيديه قبل ركبتيه.