سه‌شنبه 22 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
14 اکتبر 2025

(۲۲۰۶) حکم خواندن سوره‌هایی معین در نماز صبح یا ظهر

(۲۲۰۶) سوال: آیا حرجی یا کراهتی بر نمازگزار است که در نماز صبح یا ظهر سوره‌هایی معینی را بخواند؟ و آیا شرط است که بر ترتیب قرآن کریم باشد؟

جواب:

حرجی بر انسان نمی‌باشد که ملزم به سوره‌های معینی باشد اگر که معتقد بر سنت بودن آن نداشته باشد ولی اگر در نمازهای جهری ملزم به سوره‌های معینی شدی مردم گمان می‌کنند که سنت است و بر مردم تلبیس ایجاد می‌شود پس این کار را نکن ولی در بین خودش اگر آن را سنت نگیرد اشکالی ندارد.

و شایسته است که دانسته است سور‌ه‌های معینی است که انسان در نمازهای معینی بخواند. مثل سو‌ره سجده و انسان در نماز فجر جمعه و سور‌ه‌ی ق و قمر در نماز دو عید یا أعلی و غاشیه و مثل سور‌ه‌ی جمعه و منافقون در نماز جمعه و همچنین سور‌ه أعلی و غاشیه.

پس این سوره‌های معینی که رسول الله ﷺ در نماز معینی خوانده است اگر انسان آنها را حفظ باشد اشکالی ندارد بلکه سنت نیز است اگر برای مردم واضح شود که این سور‌ه‌های معین در نمازها از سنت رسول الله ﷺ است.

و اما قول سوال کننده: آیا شرط است که بر ترتیب مصحف باشد؟ اگر قصدش آیات باشد پس باید بر اساس ترتیب مصحف باشد زیرا ترتیب آیات به نص رسول الله ﷺ توقیفی است مثلا این گونه قرائت نمی‌شود: {قل أعوذ برب الناس} سپس {اله الناس} سپس {ملك الناس} بلکه واجب است که بر ترتیب آن خوانده شود: {قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ (۱) مَلِكِ ٱلنَّاسِ (۲) إِلَـٰهِ ٱلنَّاسِ (۳) مِن شَرِّ ٱلۡوَسۡوَاسِ ٱلۡخَنَّاسِ (۴)} [سوره الناس: ۱-۴] و بقیه آیات قرآن نیز اینگونه باید با ترتیب خوانده شود و اشاره کردیم که ترتیب آیات به نص رسول الله ﷺ توقیقی می‌باشد.

و اما ترتیب سور‌ه‌ها: پس آن که در سنت مرتب آمده است پس ترتیب آن را رعایت کن مثل سوره‌ی أعلی و غاشیه و مثل جمعه و منافقون که اینها از رسول الله ﷺ مرتب وارد شده است پس به ترتیب بخوان و آنهایی که به ترتیب از رسول الله ﷺ به ترتیب وارد نشده است اهل علم می‌گویند: مکروه است که مخالف ترتیب مصحف خوانده شود پس فلق قبل از اخلاص خوانده نمی‌شود و سوره‌ی ماعون قبل از فیل خوانده نمی‌شود زیرا خلاف آن چیزی است که صحابه عمل کرده‌اند زمانی که عثمان J مصحف‌ها را واحد و بر ترتیب معروف درآورد.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هل هناك حرج أو كراهية أن يداوم المصلي على قراءة سور معينة في الصبح وكذا في الظهر؟ وهل يشترط أن تكون على ترتيب القرآن الكريم؟

فأجاب رحمه الله تعالى: لا حرج على الإنسان أن يلزم سورة معينة يقرأ بها في الصلاة إذا لم يعتقد أن ذلك سُنَّة، ولكن في الصلاة الجهرية إذا التزم سورة معينة في صلاة معينة فإن الناس يظنونها سُنّة، فيكون في ذلك تلبيس على الناس، فلا يفعل، لكن فيما بينه وبين نفسه إذا لم يتخذها سُنَّة فلا حرج عليه.

وينبغي أن يعلم أن هناك سُورًا مُعَيَّنة يقرؤها الإنسان في صلوات معينة. مثل سورة ﴿ الم تنزيل ﴾ [السجدة: ١-٢] السجدة و هَلْ أَتَى عَلَى الإنسان ﴾ [الإنسان: ١] في صلاة الفجر من يوم الجمعة. ومثل: ﴿ ق وَالْقُرْء ان الْمَجِيدِ [ق: ١] و ﴿ اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ ﴾ [القمر: ١] في صلاة العيدين أو: ﴿ سبح اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى ﴾ [الأعلى: 1] و ﴿ هَلْ أَتَنكَ حَدِيثُ الْغَشِيَةِ ﴾ [الغاشية: ١]، ومثل سورة الجمعة والمنافقون في صلاة الجمعة، وسورة سبح والغاشية أيضًا.

فهذه السور التي عيّنها رسول الله صلى الله عليه وسلم في صلوات معينة إذا حافظ عليها الإنسان فلا حرج عليه، بل ذلك من السُّنَّة إذا تبين للناس أن هذه السور المعينة في تلك الصلوات من سنة الرسول صلى الله عليه وسلم.

وأما قول السائل: هل يشترط أن تكون على ترتيب المصحف؟ فإن أراد الآيات فإنه لا بد أن تكون على ترتيب المصحف، لأن ترتيب الآيات توقيفي بنص من رسول الله ، فمثلاً لا يقرأ قول الله تعالى: ﴿ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ [ الناس:1]، ثم ﴿ إِلَهِ النَّاسِ ﴾ [الناس: ٣]، ثم ﴿ ملك الناس ﴾ [الناس: ٢]، بل يجب أن يرتب الآيات كما هي فيقول: ﴿ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ مَلِكِ النَّاسِ ) إِلَهِ النَّاسِ [الناس: ١-٣]، وهكذا بقية الآيات في القرآن الكريم لا بد أن يقرأها مرتبة، لما أشرنا إليه آنفًا من كون تريب الآيات توقيفيا بنص الرسول صلى الله عليه وسلم.

وأما ترتيب السور: فما وردت به السنة مرتبا فليرتبه، مثل سورة: ﴿ سبح اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى ﴾ [الأعلى: ١] و ﴿ هَلْ أَتَكَ حَدِيثُ الْغَشِيَةِ ﴾ [الغاشية: ١]، ومثل: سورة الجمعة والمنافقون ، فهذه وردت عن النبي صلى الله عليه وسلم مرتبة فتقرأ مرتبة. وما لم يرد عن النبي صلى الله عليه وسلم مرتبا فإن أهل العلم يقولون إنه يكره أن يخالف ترتيب المصحف، فلا يقرأ: ﴿ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ ﴾ [الفلق : ١] قبل: ﴿ قُلْ هُوَ اللَّهُ أحد ﴾ [الإخلاص:١]، ولا يقرأ سورة الماعون قبل سورة الفيل، لأن ذلك

خلاف ما عمل به الصحابة رضي الله عنهم حين وَحدَ عثمان رضي الله عنه المصحف على هذا الترتيب المعروف.

مطالب مرتبط:

(۲۱۹۳) حکم اقتدا به امام جماعت دانش‌آموز در نماز ظهر با قرائت بلند

نماز شما با او صحیح است اما باید او را نصیحت کنید که در نماز ظهر صدای خود را بلند نکند؛ زیرا سنت در نماز ظهر و عصر این است که قرائت آهسته باشد....

ادامه مطلب …

(۲۲۱۱) حکم گفتن “شفاکم الله” بعد از خروج از توالت

هنگام خارج شدن از توالت گفتن: شفاک الله، اصلی ندارد و سلف صالح چنین کاری نمی‌کردند و ایشان بهترین الگوی ما هستند .....

ادامه مطلب …

(۲۱۸۵) حکم جهر در نمازهای جهری هنگام اقامه نماز به صورت انفرادی

علما می‌گویند: اگر انسان در شب نماز را به تنهایی می‌خواند اختیار دارد که قرائت را به جهر یا سرّ بخواند ولی اگر کسی همراه او نماز می‌خواند باید به صورت جهری بخواند....

ادامه مطلب …

(۲۱۸۷) حکم جهری نخواندن قرائت در نمازهای جهری

جهری خواندن قرائت در نمازهای جهری واجب نیست بلکه افضل می‌باشد پس اگر انسان در نمازهای که جهری خواندن مشروع شده است، سری بخواند نمازش باطل نیست....

ادامه مطلب …

(۲۱۹۵) حکم جهر در نمازهای جهری برای زن در صورت تنهایی

نگاه می‌شود که کدام برایش بهتر و با خشوع بیشتری است: پس اگر در سری خواندن خشوع بیشتر دارد پس سری می‌خواند و در جهری خواندن برایش بهتر می‌باشد پس جهری می‌خواند و این برای کسی است که مرد نامحرم در اطرافش نمی‌باشد وگرنه به صورت سری قرائت می‌کند...

ادامه مطلب …

(۲۲۰۰) حکم تکرار یک سوره بعد از فاتحه در همه رکعات برای فرد بی‌سواد

بله اگر کسی از کتاب الله فقط یک سوره را حفظ است مشکلی نیست که آن را در تمام نمازهایش بعد از فاتحه تکرار کند...

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه