(۱۷۸۲) سوال: مردی وفات کرده است که به کرم و اخلاق نیک متصف بوده است ولی نماز نمی‌خوانده است و روزه هم نمی‌گرفته است و بعد از مرگ او خانواده‌اش ۳۰۰۰دینار به شخصي داده‌اند که نماز‌های قضای او را بخواند و به جای او روزه را بجای آورد. آیا چنین کاری شرعی می‌باشد؟ و حکم گرفتن چنین مالی چیست؟

جواب:

این مردی که وفات کرده است و نماز و روزه را انجام نمی‌داده است والعیاذ بالله بر کفر مرده است چون که قول راجح از اقوال اهل علم که از قرآن و سنت و اقوال صحابه برمی‌آید این است که تارک نماز کافر است اما کسی که منکر نماز باشد اگر نماز را بخواند هم کافر است و نصوص وارده در این مورد در ترک کردن نماز آمده است نه بر انکار نماز پس امکان ندارد وصفی که شرع به آن اعتبار داده است را ملغا کنیم و آن را بر انکار حمل کنیم همانطور که برخی از اهل علم این کار را کرده‌اند و این حمل، مستلزم الغا وصفی است که شرع حکم را به آن معلق کرده است و اعتبار به وصفی دهیم که شرع آن ذکر نکرده است در صورتی که در این حمل تناقض وجود دارد برای این که منکر آن کافر است حتی اگر نماز را بخواند اگر نماز را با جماعت هم بخواند و به مسجد هم بروند ولی معتقد باشد که نمازهای پنجگانه فرض نیست کافر است.

پس واضح شد که این حمل صحیح نمی‌باشد و این مردی که با بی‌نمازی وفات کرده کافر مرده است و در روز قیامت همراه فرعون، هامان، قارون و ابی بن خلف حشر می‌گردد والعیاذ بالله.

و اما بذل مالی که برای این مرد شده است که نماز و روزه را به جای بجای آورند صحیح نمی‌باشد و عقد اجاره در هیچ عملی که برای نزدیک شدن به اللهÀ است صحیح نیست پس صحیح نمی‌باشد که شخصی به یکی بگوید تو را اجاره می‌کنم تا برای من نماز و روزه را بجای آوری و فقط علما در مورد حج اختلاف کرده‌اند که اینجا موضع ذکر آن نیست.

و این مالی که به غیر حق گرفته شده است واجب است که برگرداننده شود چون که آن را به غیر حق گرفته است و آن نمازهایی که برای این میت خوانده است نفعی به این میت نمی‌رساند زیرا که اصلا غیر مسلمان است و هیچ عمل صالحی برایش نفعی ندارد حتی عملی که خودش انجام داده است به خاطر این قول اللهÀ که می‌فرماید: {وَمَا مَنَعَهُمۡ أَن تُقۡبَلَ مِنۡهُمۡ نَفَقَـٰتُهُمۡ إِلَّاۤ أَنَّهُمۡ كَفَرُوا۟ بِٱللَّهِ وَبِرَسُولِهِۦ وَلَا یَأۡتُونَ ٱلصَّلَوٰةَ إِلَّا وَهُمۡ كُسَالَىٰ وَلَا یُنفِقُونَ إِلَّا وَهُمۡ كَـٰرِهُونَ} [سوره التوبة: ۵۴] (و هیچ چیز مانع قبول انفاق‌های آن‌ها نشد، مگر آنکه به الله و پیامبرش کافر شدند، و جز با کسالت (و بی میلی) برای نماز حاضر نمی‌شوند، و جز با کراهت انفاق نمی‌کنند) و {وَقَدِمۡنَاۤ إِلَىٰ مَا عَمِلُوا۟ مِنۡ عَمَلࣲ فَجَعَلۡنَـٰهُ هَبَاۤءࣰ مَّنثُورًا} [سوره الفرقان: ۲۳] (و ما به سراغ هرگونه عملی‌که انجام داده‌اند؛ می‌‌رویم، پس آن را (چون) غبار پراکنده (در هوا) قرار می‌دهیم)

شیخ بزرگوار: آیا این فقط برای این است که او غیر مسلمان است؟ یا همچنین اجاره کردن برای نزدیکی به الله جایز نیست؟

هر دو وجه را ذکر کردیم حتی اگر مسلمان باشد نیز جایز نیست که شخصی اجاره شود تا برای نماز و روزه را بجای آورد.