(۱۷۴۳) سوال: مردی هست که مریضی عصبی دارد که گاهی بی‌هوش می‌شود سپس دوباره پس از مدتی به هوش می‌آید. حکم وضوی آن چیست؟ آیا با این بی‌هوشی وضوی آن باطل می‌شود؟ و همچنین اگر مدت این بی‌هوشی به اندازه‌ی گذشت چند نماز فرض باشد آیا باید آن را قضا کند یا نه؟

جواب:

وضو با بی‌هوشی باطل می‌شود چون که بی‌هوشی از خواب شدیدتر است و خواب هنگامی سنگین شود تا جایی که شخص خوابیده متوجه خارج شدن چیزی از خود نشود، وضو را باطل می‌کند اما اگر خواب او به اندازه‌‌ای سبک باشد که شخص متوجه آن شود، وضو را باطل نمی‌کند چه به حالت نشسته و تکیه داده باشد و یا نشسته‌ی غیر تکیه داده و یا به هر حالتی که باشد مادامی که به گونه‌ای باشد که متوجه خارج شدن چیزی از خود شود، وضو را باطل نمی‌کند و بی‌هوشی شدیدتر از خواب است پس اگر انسان بی‌هوش شد بر او واجب است که وضو بگیرد. اما اگر شخصی به مدت یک یا چند نماز بی‌هوش شد، علما در مورد قضای آن اختلاف دارند که بعضی از آنها می‌گویند که قضای نمازهایی که در حالت بی‌هوشی بوده است واجب است چون که بی‌هوشی مانند خواب است و برای شخص خوابیده نیز به خاطر این قول رسول اللهﷺ قضای آن واجب است: {إِذَا رَقَدَ أَحَدُكُمْ عَنِ الصَّلَاةِ، أَوْ غَفَلَ عَنْهَا، فَلْيُصَلِّهَا إِذَا ذَكَرَهَا}[۱] (هرگاه یکی از شما در وقت نماز خواب باشد يا از آن غافل گردد باید چون به یاد آورد نمازش را ادا کند) و اما بعضی دیگر از اهل علم می‌گویند که قضای آن برای شخصی که بی‌هوش شده است واجب نیست و قیاس آن بر خواب صحیح نمی‌باشد چون که شخص خوابیده هنگامی که صدا زده شود، بیدار می‌شود و سالم است به خلاف شخصی بی‌هوش شده که بیدار شدنش به دست خود و یا هیچ کس دیگر نیست پس بین آن دو فرق است و زمانی که فرق وجود داشته باشد قیاس بر آن صحیح نمی‌باشد. اما احتیاطا و اولیٰ این است که خوانده شود که اگر به مقتضای شرع واجب بود که برائت ذمه کرده است وگرنه برایش تطوع (سنت) محسوب می‌شود که در نزد اللهÀ اجر دارد.

[۱] [رواه مسلم (۶۸۴)]