(۱۶۷۰) سوال: حکم استفاده از عطرهای صنعتی وارداتی چیست؟ آیا نجس است و اگر روی لباس بریزد، آن را ناپاک می‌کند؟
جواب:
خیر، ناپاک و نجس نیستند زیرا دیدگاه راجح نزد من، این است که خمر از نظر حسی، ناپاک و نجس نمی‌باشد زیرا دلیلی برای نجاست آن وجود ندارد و اصل بر پاک بودن چیزی است که دلیل شرعی بر نجاست آن وجود ندارد بلکه برای تقویت این اصل، دلیلی در سنت بر پاکی حسی آن آمده است: «لما نزل تحریم الخمر أراقها المسلمون في سكك المدينة»[۱] : (وقتی حکم تحریم خمر، نازل شد، مسلمانان همه را در کوچه‌های مدینه سرازیر کردند). رسول الله ﷺ به آنان دستور نداد که ظرف‌های آغشته به شراب را بشویند. همچنین اگر نجس بود آن را در بازارها نمی‌ریختند زیرا ریختن نجاست در بازار همانند ادرار کردن در آن، حرام است و اگر نجس بود، رسول الله ﷺ آنان را به شستن ظروف از آن دستور می‌داد همان طور که وقتی گوشت الاغ اهلی حرام شد، دستور فرمود تا ظرف‌ها را بشویند.
همچنین در صحیح مسلم ثابت است که: «أن رجلا أهدى لرسول الله ﷺ راوية خمر، فقال له رسول الله ﷺ «هل علمت أن الله قد حرمها؟» قال: «لا»، فسارّ إنساناً. فقال له رسول الله ﷺ: «بم ساررته؟» فقال: «أمرته ببيعها» فقال: «إن الذي حرم شربها حرم بيعها». قال: ففتح المزادة حتى ذهب ما فيها»[۲] : (مردی یک کوزه شراب به رسول الله ﷺ هدیه داد. رسول الله ﷺ به او فرمود: (آیا باخبر شده‌ای که الله، آن را حرام نموده است؟ گفت: خیر. سپس با شخصی آهسته سخن گفت. رسول الله ﷺ فرمود: چه چیزی را با او نجوا نمو‌دی؟ گفت: به او دستور دادم که آن را بفروشد. ایشان ﷺ فرمود: (همان کسی که نوشیدنش را حرام نموده، فروختن آن را نیز حرام نموده است). آن مرد، درب ظرف را باز کرد و شراب را بر زمین ریخت). رسول الله ﷺ به وی دستور نداد که آن ظرف را بشوید در حالی که اگر نجس بود، به وی دستور می‌داد آن را بشوید.
مقصود از رجس در فرموده‌ی الله B: {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ} [المائدة: ۹۰] : (اى كسانى كه ايمان آوردهايد! شراب، قمار، بت‌ها و تيرهاى قرعه، پليد و ناپاک هستند؛ از کار شيطان می‌باشند؛ پس از آن‌ها دورى نمایید تا رستگار شويد) رجس و نجاست عملی است لذا آن را با عبارت «رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ» مقید نمود. این که الله À خمر را در کنار چیزهایی که از نظر حسی نجس نیستند ذکر نمود و خبر از تمام موارد مذکور را یکی قرار داد نیز دلیلی بر همین مسئله است زیرا فرمود: {إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلامُ} و واضح است که قمار، تیرهای قرعه و بت‌ها از نظر حسی، نجس نیستند و خبر در مورد تمام موارد مذکور، یکی است لذا منظور از رجس و نجاست در این جا، نجاست معنوی (عملی) است و نجاست حسی مد نظر نیست همان طور که الله B فرمود: {فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنْ الأَوْثَانِ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ} [الحج: ۳۰] : (از بت‌های نجس، دوری نمایید و از سخن دروغ، خودداری کنید).
حال که روشن شد خمر از نظر ظاهری و حسی، نجس نمی‌باشد، پاسخ این پرسش سؤال کننده نیز واضح می‌شود که آیا اگر عطرهایی که گفته می‌شود در ترکیب آن از مواد خمرگونه استفاده می‌شود روی لباس بریزد، شستن لباس واجب نیست زیرا پاک است.
اما آیا استفاده از این عطورات، جایز است؟ بر رأی آن دسته از علما که آن را نجس و ناپاک می‌دانند، استفاده از آن جایز نیست اما رأی آن دسته از علما که این گونه مواد را طاهر و پاک می‌دانند، بهتر است از آن استتفاده نشود به دلیل عموم فرمایش الله B: {فَاجْتَنِبُوهُ} : (از آن دوری کنید)؛ زیرا این دستور، عام است و به نوع خاصی از استفاده، اختصاص ندارد اما من مطمئن نیستم که حرام باشد زیرا چه بسا منظور از عبارت «فَاجْتَنِبُوهُ» دوری نمودن از نوشیدن خمر باشد به دلیل فرموده‌ی الله À: {إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمْ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنْ الصَّلاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنتَهُونَ} [المائدة: ۹۱] : (شيطان فقط مىخواهد با شراب و قمار، ميان شما دشمنى و كينه ايجاد كند و شما را از ياد الله و از نماز باز دارد؛ پس آيا شما دست نمىکشيد؟).
این دلالت می‌دهد که واجب، خودداری و دوری کردن از چیزی است که منجر به این علت شود در حالی که صرفا استفاده از آن، منجر به این علت نمی‌شود لذا من آن را حرام نمی‌دانم و در عین حال از آن استفاده نمی‌کنم مگر این که حاجت و نیازی مانند ضد عفونی کردن زخم و… وجود داشته باشد که استعمال آن در این موارد، اشکالی ندارد.
[۱] تخریج آن گذشت.
[۲] تخریج آن گذشت.
