(۱۵۵۶) سوال: آیا تلاوت قرآن بدون وضو، صحیح است؟

جواب:

بله، تلاوت قرآن بدون وضو، جایز است. عایشه È می‌گفت: «کان النبي ﷺ يذكر الله علی كل أحيانه»[۱] : (رسول الله ﷺ در هر حال، الله را ذکر و یاد می‌نمود). تلاوت قرآن نیز ذكر و یاد الله À است اما اگر شخص در حالت جنابت باشد، جایز نیست تا این که غسل نماید: «لأن النبي ﷺ كان يقرئ أصحابه القرآن ما لم يكونوا جنبا»[۲] : (رسول الله ﷺ همواره به اصحاب و یارانش قرآن می‌آموخت مگر این که یکی از آنان جنب باشد). همان طور که این حدیث از علي بن ابي طالب Ð روایت شده است.

لمس کردن مصحف (قرآن) فقط با وضو جایز است زیرا در حدیث عمرو بن حزم آمده است که رسول الله ﷺ دستور داد و فرمود: «أن لا يَمَسَّ القرآنَ إلا طَاهِرٌ»[۳] : (هیچ کس غیر از شخصی که طهارت و وضو دارد، نباید قرآن را لمس کند).

هر چند که سند این حدیث، مرسل است اما امت آن را پذیرفته‌ است و هرگاه امت، حدیث مرسل را بپذیرد، صحیح می‌شود. منظور از طاهر در این حدیث، مؤمن و مسلمان نیست بلکه منظور، کسی است که از حَدَث، طهارت و وضو گرفته است؛ زیرا از عادت رسول الله ﷺ نبوده است که از مؤمن با لفظ (طاهر) یاد کند. فرموده‌ی الله B در آیه‌ی وضو که در آن وضو، غسل و تیمم را جمع نموده است نیز بر همین مسئله دلالت دارد که منظور از طاهر، شخص با وضو می‌باشد؛ فرمود: {مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ وَلَكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ} [المائدة: ۶] : (الله نمى‏خواهد شما را به سختی دچار کند بلکه مى‏خواهد شما را پاك نماید).

بنابراین اگر انسان وضو نداشته باشد، جایز نیست که قرآن را لمس کند؛ مگر این ‌که قرآن را از پشت مانع بگیرد بدین صورت که روی دستش پارچه‌ای قرار دهد، دستکش بپوشد یا با چیزی مانند چوب مسواک، صفحات قرآن را ورق بزند.

[۱] صحیح بخاری: کتاب الأذان، باب هل یتتبع المؤذن فاه ها هنا وها هنا وهل یلتفت فی الأذان. صحیح مسلم: کتاب الحیض، باب ذکر الله تعالی فی حال الجنابة وغیرها، شماره (۳۷۳).

[۲] مسند احمد: (۶۱/٢، شماره ۶۲۷). سنن ابوداود: كتاب الطهارة، باب في الجنب يقرأ القرآن، شماره (۲۲۹). سنن ترمذی: أبواب الطهارة، باب في الرجل يقرأ القرآن على كل حال ما لم يكن جنباً، شماره (۱۴۶). ترمذی گفته است: (ایت حديث، حسن و صحيح است). سنن نسائی: كتاب الطهارة، باب حجب الجنب عن قراءة القرآن، شماره (۲۶۵). سنن ابن ماجه: كتاب الطهارة وسننها، باب ما جاء في قراءة القرآن على غير طهارة، شماره (۵۹۴).

[۳] موطأ امام مالک (۲/۲۷۸، شماره ۶۸۰). مسند دارمی (۳/۱۴۵۵، شماره ۲۳۱۲).