(۱۲۹۲) سوال: در دوران حاضر، تسرّع در فتوا بدون علم و بصیرت بسیار شایع شده است. به نظر شما حکم شرع در این باره چیست؟

جواب:

حکم شرع از نظر بنده و دیگر اهل علم این است که تسرّع در فتوا و بدون علم فتوا دادن جایز نیست. این کار یکی از گناهان کبیره است. گناهی که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ آن را با شرک قرین قرار می‌دهد. الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {قُلْ إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّيَ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ وَالْإِثْمَ وَالْبَغْيَ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَأَنْ تُشْرِكُوا بِاللَّهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا وَأَنْ تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ} [أعراف: ۳۳]. (بگو همانا پروردگارم، کارهای زشت را، چه آشکار و چه پنهان، حرام کرده. همچنین گناه و ظلم ناحق را و اینکه با الله چیزی را شریک قرار دهید که برایش دلیلی نازل نفرموده و اینکه چیزی را که نمی‌دانید به الله نسبت دهید).

مفتی کسی است که دارد از جانب الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ و پیامبرﷺ حرف می‌زند. از جانب الله حرف می‌زند چون بر اساس احکام الهی در مورد بندگانش صحبت می‌کند. همچنین از جانب رسول اللهﷺ سخن می‌گوید به خاطر اینکه علما وارثان پیامبرانند. در چنین حالتی، وای بر او اگر بر الله و رسولش دروغ بندد.

انسان باید از تسرّع در فتوا دادن پرهیز کند و به سلف صالح اقتدا نماید. وقتی کسی چیزی از آنها می‌پرسید، او را به دیگری حواله می‌دادند تا از مسئولیت فتوا در امان بمانند. همچنین شخص باید بداند که امامت در دین با چنین کارهایی به دست نمی‌آید. زیرا مردم وقتی ببینند شخص در فتوا دادن تسرّع دارد و اشتباهاتش زیاد است، از او رویگردان می‌شوند و به فتواهایش اعتماد نمی‌کنند. اما اگر باوقار و متأنی باشد و فقط از روی علم فتوا دهد و آنجایی که غلبه‌ی ظن در فتوا کفایت می‌کند، از روی غلبه‌ی ظن فتوا دهد، بین مردم وقور و محترم خواهد بود و سخنش دارای اعتبار می‌گردد و مورد قبول واقع می‌شود.

***