(۱۲۲۲) حلقه‌ی علم بهتر است یا حلقه‌ی ذکر

(۱۲۲۲) سوال: حدیثی هست که رسول اللهﷺ حلقه‌ی علمی و حلقه‌ی ذکری را دید. اما ایشان در حلقه‌ی علم نشستند.^[۱] آیا این صحیح است؟ اگر چنین است، آن کسانی که در حلقه‌ی ذکر نشسته بودند، چطور ذکر می‌کردند؟ یا چه می‌گفتند که پیامبرﷺ آنها را منع نفرمود، بلکه فقط حلقه‌ی علم را برگزید؟ آیا این دلیل به شمار می‌رود که حلقه‎های ذکر دسته جمعی، بدعت هستند؟ در حالی که در این حدیث – اگر صحیح باشد – رسول اللهﷺ آنها را نهی نفرمود، بلکه از آنها دوری کرد؟

جواب:

از صحت این حدیث اطلاعی ندارم و گمان نمی‌کنم که چنین حدیثی صحیح باشد. ولی شکی در این نیست که جمع شدن برای علم، یکی از بهترین اعمال است. زیرا طلب علم، نوعی جهاد در راه الله است. چون قوام دین بر علم و بیان و قتال در مقابل کسانی است که آن را نپذیرند و با آن به مخالفت برخیزند و تابع احکامش نشوند.

اما اجتماع کردن برای ذکر هم اشکالی ندارد. ولی نه آن چنان که برخی از صوفی‌ها انجام می‌دهند و دور هم جمع می‌شوند و یک صدا با هم ذکر می‌کنند. بلکه می‌توانند مثلا برای قرآن خواندن یا اموری شبیه این دور هم شوند. سپس یکی از آنها قرآن بخواند و بقیه گوش دهند و این قرائت بین آنها بچرخد و هر کدام مقداری تلاوت کند و دیگران گوش دهند. در چنین حالتی اشکالی ندارد.

***

[۱] حدیثی با این مضمون پیدا نکردم.

تعداد بازدید: 1

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

تقول السائلة: ورد عن الرسول صلى الله عليه وسلم «أنه وجد حلقة حَلْقَة علم وحلقة ذكر، فجلس في حلقة العلم» فهل هذا صحيح؟ وإن كان كذلك فكيف كان يذكر أولئك الذين كانوا في حلقة الذكر؟ أو ماذا يقولون والرسول صلى الله عليه وسلم لم يمنعهم، ولكنه فَضَّل حلقة العلم؟ وهل يعتبر هذا دليلًا على أن حلق الذكر الجماعي بدعة، مع أن الرسول صلى الله عليه وسلم في هذا الحديث – إن كان صحيحا – لم ينههم عن ذلك وإنما اجتنبهم؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: هذا الحديث لا أعلم صحته، ولا أظنه يصح عن النبي صلى الله عليه وسلم ، ولكن الاجتماع على العلم لا شك أنه من أفضل الأعمال؛ لأن العلم نوع من الجهاد في سبيل الله ، فإن الدين إنما قام بالعلم والبيان والقتال لمن نابذه وعارضه ولم يخضع لأحكامه.

وأما الذِّكْر فإن الاجتماع أيضًا على الذكر لا بأس به، ولكنه ليس الاجتماع الذي يفعله بعض الصوفية، يجتمعون جميعا ويذكرون الله -تعالى- بصوت واحد أو ما أشبه ذلك، إنما لو اجتمعوا على قراءة القرآن أو ما أشبه هذا – مثل أن يقرأ أحد والآخرون ينصتون له، ثم يُديرون القراءة بينهم – فهذا ليس فيه بأس ولا حرج فيه.