(۱۰۲۸) منظور از عشار و موءوده در سوره کوّرت

(۱۰۲۸) سوال: لطفا این آیات از سوره‌ی تکویر را تفسیر فرمایید: {وَإِذَا الْعِشَارُ عُطِّلَتْ} [تكوير: ۴]: (و هنگامی‌که ماده شتران باردار رها شوند). آیه‌ی دیگر: {وَإِذَا الْمَوْءُودَةُ سُئِلَتْ * بِأَيِّ ذَنبٍ قُتِلَتْ} [تكوير: ۸-۹]. (و هنگامی‌که از دختر زنده به گورشده پرسیده شود: به کدامین گناه کشته شده است)؟

جواب:

در آیه‌ی اول: {وَإِذَا الْعِشَارُ عُطِّلَتْ}: (و هنگامی‌که ماده شتران باردار رها شوند)، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ یکی از احوال روز قیامت را ذکر می‌کند. آن حالت این است که شتران باردار، رها می‌شوند و به آنها توجه نمی‌شود. به خاطر این که هر کسی به خود مشغول است و به کس دیگری کار ندارد؛ تا جایی که انسان از برادر و مادر و پدر و زن و فرزندش فرار می‌کند. از این جهت، به گران‌بهاترین و نفیس‌ترین دارایی نزد عرب که شتران باردار هستند، اهمیتی نمی‌دهد.

اما در آیه‌ی دوم: «مَوْءُودَة» به معنی نوزاد دختری است که زنده به گور شده است. عرب در جاهلیت از ترس ننگ‌ و عار، دختران خود را دفن می‌کردند. الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُم بِالْأُنثَى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ * يَتَوَارَى مِنَ الْقَوْمِ مِن سُوءِ مَا بُشِّرَ بِهِ أَيُمْسِكُهُ عَلَى هُونٍ أَمْ يَدُسُّهُ فِي التُّرَابِ أَلَا سَاءَ مَا يَحْكُمُونَ} [نحل: ۵۸-۵۹]: (و هرگاه یکی از آنها را به دختر بشار دهند، چهره‌اش سیاه می‌شود در حالی که خشم خود را فرو می‌خورد. و به سبب بشارت بدی که به او داده‌اند، از قوم پنهان می‌شود که آیا با خواری او را نگه دارد یا در خاکش کند؟! آگاه باشید آنچه را که حکم می‌کنند، بد حکمی است).

این دختر زنده به‌گور‌ شده وقتی روز قیامت برسد، از او می‌پرسند که به کدامین گناه کشته شده است. معلوم است که این دختر گناهی نداشته است. اما این سوال را از او می‌پرسند به عنوان سرزنش و توبیخ برای کسی که او را زنده به گور کرده است. مانند این است که به شخص مظلوم جلوی ظالمش بگویی: به خاطر چه چیزی به تو ظلم کرده است؟ به خاطر چه چیزی مال تو را گرفته است؟ که نوعی توبیخ و سرزنش برای کسی‌ است که آن کار را انجام داده و تبرئه‌ایست برای کسی که مورد ظلم قرار گرفته است.