(۱۰۲۱) دعا با صدای بلند بهتر است یا نجوا

(۱۰۲۱) سوال: در دعا، آیا بهتر است انسان با صدای آهسته دعا کند یا با صدای بلند؟ آیا مراد از این آیه، همین است: {وَأَسِرُّوا قَوْلَكُمْ أَوِ اجْهَرُوا بِهِ} [ملك: ۱۳]. (و گفتار خود را پنهان دارید یا آن را آشکار سازید)؟

جواب:

وقتی انسان برای خود و دیگری دعا می‌خواند، باید با صدای بلند دعا کند؛ مثل دعای امام در قنوت که آن را بلند می‌خواند. چون او برای خود و مامومین دعا می‌کند. همچنین باید با صیغه‌ی جمع دعا کند. مثلا می‌گوید: اللهم اهدنا فيمن هدیت، و عافنا فيمن عافيت: (بارالها؛ ما را در زمره‌ی آنان که هدایت کردی قرار بده. و ما را در زمره کسانی‌که عافیت بخشیدی قرار بده). نباید بگوید: اللهم اهدني فيمن هديت: (بارالها؛ مرا در زمره‌ی هدایت‌یافتگان قرار بده). زیرا این نوعی خیانت است که وقتی مامومین دعا را می‌شنوند، او فقط برای خودش دعا کند. چون وقتی دعا برای تو و دیگران باشد، مشترک است و در این صورت اگر تو دعا را فقط به خود اختصاص بدهی، نوعی خیانت به حساب می‌آید.

پس بر این اساس می‌گویم: وقتی دعا برای دعا کننده و دیگران باشد، باید آن را بلند بخواند. اما باید توجه داشت که چنین دعایی، مشروط به چیزی است که در شریعت آمده است. بنا بر این درست‌ کردن دعاهای دسته‌ جمعی که در شرع نیامده، جایز نیست. زیرا به وجود آوردن چنین اموری بدعت و از آن نهی شده است.

اما چنانچه انسان برای خودش دعا کند، جای بحث دارد: اگر در نماز جماعت بود، نباید با صدای بلند بخواند؛ زیرا باعث تشویش اطرافیان می‌شود. مشاهده می‌شود که برخی از نمازگزاران که نماز را به جماعت می‌خوانند، بین دو سجده یا در سجده یا تشهد، با صدای بلند برای خودشان دعا می‌کنند. این کار شایسته‌ای نیست. زیرا روزی رسول اللهﷺ به مسجد رفتند و اصحاب را دیدند که نماز می‌خوانند و در نماز، قرآن را با صدای بلند قرائت می‌کنند. رسول اللهﷺ آنها را از این کار نهی کردند.

اما وقتی انسان برای خودش دعا می‌کند و اطرافش کسی نبود، نگاه می‌کند که برای قلبش کدام بهتر است: اگر بهتر این بود که دعا، سرّی باشد، سرّی می‌خواند. ولی اگر بهتر این بود که بلند باشد، دعا را به جهر می‌خواند. اما اگر هم بخواهد با صدای بلند دعا کند، خوب است که بر خود سخت نگیرد. زیرا پیامبرﷺ به اصحابش وقتی صدایشان را موقع ذکر بالا بردند، فرمود: «ای مردم آرام باشید و صدایتان را پایین بیاورید. شما کسی را فریاد نمی‌کنید که کر و غایب باشد. او با شما است. آن کسی‌که شما او را فرامی‌خوانید از گردن حیوانی که بر آن سوار هستید به شما نزدیک‌تر است».[۱] الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ نزدیک و اجابت کننده است و بالای عرش خود، بالاتر از همه‌ی مخلوقات است.

[۱] مسند أحمد: (ج۴، ص۴۰۲) و لفظ از اوست. صحیح بخاری: کتاب الجهاد و السیر، باب ما یکره من رفع الصوت فی التکبیر. حدیث شماره: (۲۹۹۲). صحیح مسلم: کتاب الذکر، باب استحباب خفض الصوت بالذکر. حدیث شماره: (۲۷۰۴). از ابوموسی اشعری رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ با این لفظ: «أَيُّهَا النَّاسُ ‌ارْبَعُوا ‌عَلَى أَنْفُسِكُمْ، فَإِنَّكُمْ (۳) لَا تَدْعُونَ أَصَمَّ وَلَا غَائِبًا، إِنَّكُمْ تَدْعُونَ سَمِيعًا قَرِيبًا. إِنَّ الَّذِي تَدْعُونَ أَقْرَبُ إِلَى أَحَدِكُمْ مِنْ عُنُقِ رَاحِلَتِهِ».

تعداد بازدید: 7

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما هو الأفضل في الدعاء الإسرار به أم الجهر؟ وهل هو المراد بقوله تعالى: ﴿ وَأَسِرُّوا قَوْلَكُمْ أَوِ اجْهَرُوا بِهِ ﴾ [الملك: ١٣]؟

فأجاب رحمه الله تعالى: إذا كان الإنسان يدعو لنفسه ولغيره فإنه يجهر بالدعاء، كدعاء الإمام في القنوت فإنه يجهر به، لأنه يدعو لنفسه ولغيره، وكذلك يأتي به بصيغة الجمع، فيقول مثلا: اللهم اهدنا فيمن هديت، وعافنا فيمن عافيت، ولا يقول: اللهم اهدني فيمن هديت، لأنه إذا خص نفسه بالدعاء وهم يستمعون ويؤمنون فإن هذا من الخيانة، ذلك لأن الدعاء إذا كان لنفسك ولغيرك دعاء مشترك، فتخصيص نفسك به نوع من الخيانة.

فعلى هذا نقول: إذا كان الدعاء مما هو مشترك للداعي ولغيره فإنه يجهر به، ولكن الدعاء المشترك الذي هو للداعي ولغيره موقوف على ما ورد به الشرع، فلا يجوز إحداث أدعية جماعية بدون ورود الشرع بها، لأن إحداث مثل هذه الأمور من البدع التي ينهى عنها.

أما إذا كان الإنسان يدعو لنفسه فهذا محل تفصيل: إن كان في صلاة الجماعة فإنه لا يجهر به لأن ذلك يشوش على من حوله، ولهذا تجد بعض المأمومين يجهرون بما يدعون الله به إما بين السجدتين، أو في السجود، أو في التشهد، وهذا لا ينبغي منهم، فقد خرج النبي -عليه الصلاة والسلام- على أصحابه يوما وهم يُصَلُّون ويجهرون بالقرآن فنهاهم أن يجهر بعضهم على بعض.

أما إذا كان الإنسان يدعو لنفسه وليس حوله أحد فإنه ينظر ما هو أصلح لقلبه: إن كان الأصلح أن يُسرَّ أسر، وإن كان أصلح أن يجهر جهر، لكن في حال جهره لا ينبغي أن يشق على نفسه، فإن النبي -عليه الصلاة والسلام- قال لأصحابه – وقد رفعوا أصواتهم بالذكر -: «أيها الناس ارْبَعُوا على أنفسكم، فإنكم لا تدعون أصم ولا غائبا، وإنما تدعون سميعا قريبا و هو معكم، إن الذي تدعونه أقرب إلى أحدكم من عنق راحلته». والله -سبحانه وتعالى- قريب مجيب، وهو -سبحانه وتعالى – فوق عرشه على جميع خلقه.

(۱۰۲۱) دعا با صدای بلند بهتر است یا نجوا

مطالب مرتبط: