(۹۸۳) سوال: بارانی که از آسمان نازل می‌شود، از کجاست؟ آیا چنان که می‌گویند، از بخار دریا است یا از آسمان؟ رعد و برق چگونه پدید می‌آید؟ اگر در قرآن به آن اشاره شده، بفرمایید.

جواب:

الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {اللَّهُ الَّذِي يُرْسِلُ الرِّيَاحَ فَتُثِيرُ سَحَابًا فَيَبْسُطُهُ فِي السَّمَاءِ كَيْفَ يَشَاءُ وَيَجْعَلُهُ كِسَفًا فَتَرَى الْوَدْقَ يَخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ} [روم: ۴۸]: (الله آن کسی است که بادها را می‌فرستد، آنگاه ابرها را به حرکت در می‌آورد، سپس آن ابرها را در آسمان آن گونه که بخواهد می‌گستراند و آن را پاره پاره می‌گرداند. پس می‌بینی که دانه‌های باران از لابه‌لای آن خارج می‌شود).

این بارانی است که از ابرها می‌ریزد و باد نیز برخی مواقع به امر الهی، بر ابرها تأثیر می‌گذارد. اما من بیش از این، اطلاعی از این مساله ندارم. اما اگر دانسته شود که اسبابی طبیعی برای این امر وجود دارد، پذیرفتنشان اشکالی ندارد. زیرا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ برای هر چیزی دو سبب قرار داده: سبب شرعی و سبب کونی قدری. مثل کسوف خورشید یا ماه که سبب شرعی دارند. زیرا رسول اللهﷺ می‌فرماید: «الله به وسیله‌ی آن دو هر کس از بندگانش را که بخواهد می‌ترساند». [۱] این چیزی است که شایسته است هر کسی آن را بداند و ندانستنش نقص است.

اما سبب کونی برای کسوف خورشید این است که ماه بین زمین و خورشید مانع می‌شود. سبب خسوف، مانع بودن زمین بین خورشید و ماه است. این نیز فقط در شب‌هایی امکان پذیر است که ماه کامل باشد.

مهم اینکه سبب شرعیِ سودمند آن است که باعث اصلاح قلب شود. بنابراین می‌گویم: سبب نزول باران همان است که قرآن ذکر می‌کند. اما رعد و برق؛ در حدیث آمده که رعد، صدای ملَکی است که مسئول ابرهاست و برق هم صدای اوست»[۲]. ولی به خاطر ندارم که این حدیث صحیح است یا خیر. اما در صورتی که صحیح باشد، ایمان آوردن به آن واجب است و اگر صحیح نباشد، الله أعلم.

[۱] – صحیح مسلم: کتاب الکسوف، باب صلاة الکسوف. حدیث شماره: (۹۰۱). از ام المومنین عایشه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهَا با این لفظ: «يُخَوِّف اللَّه بِهِمَا مَن شَاءَ مِن عِبَاده».

[۲] مسند أحمد: (ج۱، ص۲۷۴). جامع ترمذی: کتاب تفسیر القرآن، باب و من سورة الرعد. حدیث شماره: (۳۱۱۷). از ابن عباس رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُمَا.