(۹۸۰) سوال: کلمهی (الحیوان) در این آیه به چه معناست؟ {وَمَا هَذِهِ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا لَهْوٌ وَلَعِبٌ وَإِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوَانُ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ} [عنکبوت: ۶۴]. (و این زندگی دنیا، جز سرگرمی و بازیچه نیست و بی تردید اگر میدانستند، سرای آخرت همان زندگی است). معنی آیه چیست؟
جواب:
این آیه دلالت میدهد که دنیا چیزی جز لهو و غفلت قلب و تکبر و کفران نعمت توسط جوارح نیست. فقط آنچه طاعت الله سُبْحَانَهُوَتَعَالَىٰ باشد، از این قاعده مستثنی است. چرا که هر کاری در راه طاعت الله باشد، لهو و لعب به شمار نمیآید. بلکه حق است و انسان به خاطر آن پیش الله سُبْحَانَهُوَتَعَالَىٰ ثواب کسب میکند. اما امور دنیوی خالص، چیزی جز لهو و لعب نیستند. به همین خاطر مشاهده میشود که انسان با غفلت و بی خیالی در آن به سر میبرد تا زمانی که مرگش برسد. وقتی مرگش رسید، میبیند که همهی اینها انگار چیزی جز خوابهای پریشان نبوده است.
اما آنجا که الله سُبْحَانَهُوَتَعَالَىٰ میفرماید: {وَإِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوَانُ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ} [عنکبوت: ۶۴]. (و بی تردید اگر میدانستند، سرای آخرت همان زندگی است). معنای آیه این است: زندگی اخروی، همان حیات حقیقی و دائمیست که هر کسی در آن، وارد بهشت شود، هیچ گونه ناراحتی، اذیت، حزن و ترسی برایش وجود ندارد.
آنجا که فرمود: {لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ} [عنکبوت: ۶۴]. (بی تردید اگر میدانستند). یعنی اگر حقیقت را میدانستند، خود را به دنیایی که جزء لهو و لعب چیزی نیست، مشغول نمیساختند. مشغولیتی که به خاطر آن از حیات حقیقی که آخرت است، غافل گردند. زیرا اگر انسان در این زمینه علم نافع داشته باشد، آخرت را بر دنیا ترجیح میدهد نه این که دنیا را بر آخرت ترجیح دهد.
هر چند شکی نیست که نصیب انسان از دنیا، او را از مشغول شدن به آخرت منع نمیکند و هیچ اشکالی ندارد که انسان به اندازهای که الله برای او حلال نموده، به دنبال دنیا باشد. حتی اگر انسان بدون وجود سبب شرعی، خود را از پاکیهایی که وجود دارد، محروم کند، مورد نکوهش قرار میگیرد و کارش به دور از روش مسلمانان است. چیزی که خیری در آن وجود ندارد و از رفتن به دنبال آن منع میشود، این است که انسان را از طاعت الله جَلَّجَلَالُهُ دور نماید.
***