چهارشنبه 23 ربیع‌الثانی 1447
۲۳ مهر ۱۴۰۴
15 اکتبر 2025

(۹۶۳) کارهایی که موسی با عصا می‌کرد و معجزه

(۹۶۳) سوال: معنای این آیه چیست؟ {قَالَ هِيَ عَصَايَ أَتَوَكَّأُ عَلَيْهَا وَأَهُشُّ بِهَا عَلَى غَنَمِي وَلِيَ فِيهَا مَآرِبُ أُخْرَى} [طه: ١٨]: (گفت: این عصای من است، بر آن تکیه می‌کنم و با آن برای گوسفندانم برگ درختان را فرو می‌ریزم، کارهای دیگری نیز با آن، انجام می‌دهم). کارهای دیگری که با آن عصا انجام می‌دهد، چیست؟

جواب:

الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ از موسی عَلَيْهِ‌السَّلَام پیرامون عصایی که به همراه داشت پرسید. در حالی که می‌دانست موسی با آن عصا چه می‌کند و بر او مخفی نبود. اما برای این که به موسی بفهماند کاری بزرگ‌تر از آنچه با عصایش می‌کند، می‌تواند انجام دهد، چنین سوالی پرسید. موسی عَلَيْهِ‌السَّلَام کارهایی را که با عصا می‌کرد، بر زبان آورد و گفت: {هِيَ عَصَايَ أَتَوَكَّأُ عَلَيْهَا}. یعنی: هنگام نیاز به آن تکیه می کنم، {وَأَهُشُّ بِهَا عَلَى غَنَمِي}. یعنی: با آن برگ درختان را برای گوسفندان پایین می‌ریزم تا از آن بخورند.

همچنین کارهای دیگری را که با آن انجام می‌داد، بیان کرد. کارهایی مثل: دفاع از خود اگر کسی به او حمله کند، یا قتل جانوران موذی از جمله مار و عقرب، یا زدن شتری که بر آن سوار می‌شود و فواید و مصلحت‌های دیگری که عصا دارد. سپس الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ فرمود: {قَالَ أَلْقِهَا يَا مُوسَى * فَأَلْقَاهَا فَإِذَا هِيَ حَيَّةٌ تَسْعَى} [طه: ۱۹-۲۰]: (فرمود: ای موسی! آن را بیفکن. ️پس آن را افکند؛ ناگهان ماری شد که حرکت می‌کرد).

این همان نتیجه‌ی سؤالی بود که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ از او در مورد عصایش پرسید. یعنی کاری بزرگ‌تر و سخت‌تر از آنچه موسی برای انجامش از عصا استفاده می‌کند، وجود دارد. بدین صورت که آن را می‌اندازد و به ماری تبدیل می‌شود که دارای روح است. آنچه برای این مار رخ داد این بود که همه‌ی آنچه را ساحران و جادوگران برای نیرنگ به موسی عَلَيْهِ‌السَّلَام جمع آوری کرده بودند، بلعید. الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {وَأَلْقِ مَا فِي يَمِينِكَ تَلْقَفْ مَا صَنَعُوا إِنَّمَا صَنَعُوا كَيْدُ سَاحِرٍ وَلَا يُفْلِحُ السَّاحِرُ حَيْثُ أَتَى} [طه: ٦٩]. (آنچه را که در دست راست خود داری بیفکن، تا آنچه را که ساخته‌اند، ببلعد، بی‌شک آنچه ساخته‌اند، تنها مکر ساحر است و ساحر هر جا رود رستگار نخواهد شد).

***

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما معنى الآية الكريمة أعوذ بالله من الشيطان الرجيم: ﴿ قَالَ هِيَ عَصَايَ أَتَوَكَؤُا عَلَيْهَا وَأَهُشُ بِهَا عَلَى غَنَمِي وَلِيَ فِيهَا مَشَارِبُ خرَى ﴾ [طه: ۱۸]؟ ما تفسير ذلك؟ وما هي المآرب الأخرى؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: تفسير ذلك أن الله -عز وجل- سأل موسى -عليه الصلاة والسلام- عن العصا التي معه، وهو -سبحانه وتعالى- يعلم ولا يخفى عليه ذلك، لكن ليبين لموسى أن هناك شأنا أعظم مما كان يستعملها فيه، فبين موسى عليه الصلاة والسلام- مقاصده بهذه العصا فقال: ﴿ هي عَصَاءَ أَتَوَكَوا عَلَيْهَا ﴾ يعني: أعتمد عليها عند الحاجة، ﴿ وَأَهشُ بِهَا عَلَى غَنَمِي ﴾ يعني: أنني أهش ورق الشجر على الغنم حتى تأكله، وأن له مآرب أخرى فيها، يعني: حاجات أخرى كالدفاع عن النفس فيما لو صال عليه أحد، وكقتل المؤذيات من حية أو عقرب، وكضرب الناقة أو الجمل التي يركبها، وغير ذلك مما هو معلوم من مصالح العصا.

ثم قال عز وجل: ﴿ قَالَ أَلْقِهَا يَمُوسَى فَأَلْقَيْهَا فَإِذَا هِيَ حَيَّةٌ تَسْعَى ﴾ [طه: ۱۹-۲۰] وهذه هي النتيجة من سؤال الله تعالى له عن هذه أنه العصا، وأن هناك شأنا أعظم وأشد مما كان يتخذ هذه العصا له، وهي أ يلقيها فتكون حية تسعى ذات روح، وقد حصل لهذه الحية أنها التقطت كل ما صنعه السحرة الذين جمعهم فرعون ليكيد بهم موسي عليه الصلاة والسلام، قال الله تعالى: ﴿ وَأَلْقِ مَا فِي يَمِينِكَ تَلْقَفْ مَا صَنَعُوا إِنَّمَا صَنَعُوا كَيْدُ سَاحِرٍ وَلَا يُفْلِحُ السَّاحِرُ حَيْثُ أَتَى ﴾ [طه: ٦٩] .

مطالب مرتبط:

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه