(۹۳۷) سوال: معنای این آیه چیست؟ {فَأَمَّا الَّذِينَ شَقُوا فَفِي النَّارِ لَهُمْ فِيهَا زَفِيرٌ وَشَهِيقٌ * خَالِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ إِلَّا مَا شَاءَ رَبُّكَ إِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٌ لِمَا يُرِيدُ} [هود: ۱۰۶-۱۰۷]: (اما کسانی‌که بدبخت شدند، پس در آتشند. برای آنها در آن ناله و فریاد است. در آن جاودانه خواهند ماند، تا آسمان‌ها و زمین باقی است، مگر آنچه پروردگارت بخواهد. بی‌گمان پروردگارت آنچه را که بخواهد؛ انجام می‌دهد).

جواب:

معنای آیه این است که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ روز قیامت مردم را به دو قسمت تقسیم خواهد کرد. الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {ذَلِكَ يَوْمٌ مَجْمُوعٌ لَهُ النَّاسُ وَذَلِكَ يَوْمٌ مَشْهُودٌ * وَمَا نُؤَخِّرُهُ إِلَّا لِأَجَلٍ مَعْدُودٍ * يَوْمَ يَأْتِ لَا تَكَلَّمُ نَفْسٌ إِلَّا بِإِذْنِهِ فَمِنْهُمْ شَقِيٌّ وَسَعِيدٌ * فَأَمَّا الَّذِينَ شَقُوا فَفِي النَّارِ لَهُمْ فِيهَا زَفِيرٌ وَشَهِيقٌ * خَالِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ إِلَّا مَا شَاءَ رَبُّكَ إِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٌ لِمَا يُرِيدُ * وَأَمَّا الَّذِينَ سُعِدُوا فَفِي الْجَنَّةِ خَالِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ إِلَّا مَا شَاءَ رَبُّكَ عَطَاءً غَيْرَ مَجْذُوذٍ} [هود: ۱۰۳-۱۰۸].

(یقیناً در این، نشانه‌ای است برای کسی‌که از عذاب آخرت بترسد، آن روزی است که مردم در آن گرد آورده شوند و آن روزی است که حاضر شوند. و ما آن را مدتی معین به تأخیر نمی‌اندازیم. روزی بیاید که هیچ کس جز به اذن او سخن نگوید. پس بعضی از آنها بدبختند و بعضی دیگر خوشبخت * اما کسانی‌که بدبخت شدند، پس در آتشند، برای آنها در آن ناله و فریاد است. در آن جاودانه خواهند ماند، تا آسمان‌ها و زمین است، مگر آنچه پروردگارت بخواهد، بی‌گمان پروردگارت آنچه را که بخواهد؛ انجام دهد. و اما کسانی‌که خوشبخت شدند، پس جاودانه در بهشت خواهند ماند، تا آسمان‌ها و زمین است. مگر آنچه پروردگارت بخواهد، عطایی است قطع نشدنی).

آیه بدین معناست که اینها، یعنی کفار کسانی هستند که بدبخت شدند. آنها در آتش جهنم جاودان خواهند بود. چنان که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ در سوره‌ی نساء می‌فرماید: {إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَظَلَمُوا لَمْ يَكُنِ اللَّهُ لِيَغْفِرَ لَهُمْ وَلَا لِيَهْدِيَهُمْ طَرِيقًا * إِلَّا طَرِيقَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرًا} [نساء: ۱۶۸-۱۶۹]: (آنان که کافر شدند و ستم کردند، الله هرگز آنها را نخواهد بخشید و آنها را به راهی هدایت نخواهد کرد. مگر راه جهنم، که جاودانه در آن خواهند ماند و این بر الله آسان است).

نیز این فرموده‌ی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ در سوره‌ی احزاب: {إِنَّ اللَّهَ لَعَنَ الْكَافِرِينَ وَأَعَدَّ لَهُمْ سَعِيرًا * خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا لَا يَجِدُونَ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا} [الأحزاب: ۶۴-۶۵]: (بی تردید الله کافران را لعنت کرده و برای آنها آتش سوزان آماده کرده است. که جاودانه در آن خوهند ماند، هیچ دوست و یاوری نخواهند یافت). نیز الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ در سوره‌ی جن می‌فرماید: {وَمَن يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَإِنَّ لَهُ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا} [جن: ۲۳]: (و هرکس نافرمانی الله و پیامبرش کند، پس بی‌گمان آتش جهنم از آنِ اوست؛ جاودانه در آن خواهد ماند).

آنجا که فرمود: {إِلَّا مَا شَاءَ رَبُّكَ} [هود: ۱۰۷]: (مگر آنچه پروردگارت بخواهد)، یعنی: مگر آنچه پرودگارت بخواهد از آنچه که افزون بر دوام آسمان‌ها و زمین باشد. زیرا دوام آسمان‌ها و زمین دارای مدت محدودی است و همیشگی نیست. اما اهل دوزخ برای همیشه در آن جاودان هستند.

اما آنجا که فرمود: {إِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٌ لِّمَا يُرِيدُ} [هود: ۱۰۷]: (بی‌گمان پروردگارت آنچه را که بخواهد؛ انجام دهد)؛ این همچون جواب سوالیست که گفته شود: چرا الله دوزخیان را با جاودان ماندن در آتش دوزخ عذاب می‌کند؟ که در جوابش فرمود: {إِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٌ لِّمَا يُرِيدُ}. به همین خاطر هیچکس نمی‌تواند بر حکم او ایراد بگیرد. زیرا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به خاطر کاری که می‌کند، مورد بازخواست قرار نمی‌گیرد.

***