(۸۱۸) سوال: خانمی پرسیده: آیا پس از خواندن سوره‌ی فاتحه و مابعدش گفتنِ (صدق الله العظیم) جایز است؟
جواب:
گفتن (صدق الله العظیم) بعد از پایان تلاوت، چه در نماز و چه در غیر نماز، بدعت است؛ زیرا از رسول اللهﷺ و صحابه رضی الله عنهم وارد نیست که بعد از پایان قرائتشان آن را گفته باشند.
البته واضح است که گفتنِ صدق الله، عبادت است؛ چون الله سبحانه و تعالی را با صفت صدق، مورد ستایش قرار می‌دهد. جایز نیست عبادتی را تشریع نماییم که الله و رسولش تشریع نفرموده‌اند. اگر چنین کردیم، بدعت و هر بدعتی، گمراهیست.
بنا بر این، قاری باید بعد از پایان تلاوتش، سکوت کرده و صدق الله العظیم یا چیز دیگری، نگوید. چون گفتنش از پیامبرﷺ و صحابه رضی الله عنهم روایت نشده است.
ابن مسعود رضی الله عنه آیاتی از سوره‌ی نساء را بر رسول اللهﷺ تلاوت نمود تا بدانجا رسید که الله تعالی می‌فرماید: {فَكَيْفَ إِذَا جِئْنَا مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِيدٍ وَجِئْنَا بِكَ عَلَى هَؤُلَاءِ شَهِيدًا} [نساء:۴۱]: (پس چگونه است وقتی که از هر امتی، شاهدی بیاوریم و تو بر آنان شاهد باشی). در اینجا پیامبرﷺ به او فرمود: «بس است»[۱]. ابن مسعود رضی الله عنه می‌گوید: به رسول اللهﷺ نگاه کردم. دیدم که چشمانشان اشکبار است. در اینجا ابن مسعود رضی الله عنه نگفت: صدق الله العظیم. رسول اللهﷺ نیز او را به این کار دستور نداد.
همچنین زید بن ثابت رضی الله عنه سوره‌ی نجم را تا آخرش بر رسول اللهﷺ تلاوت کرد[۲]. اما پیامبرﷺ به او نگفت: بگو صدق الله العظیم. خودش نیز چنین نگفت. اینها دلالت می‌کند که گفتن صدق الله العظیم، نزد پیامبرﷺ و اصحابشان رضی الله عنهم نبوده و در نماز و خارج از نماز آن را نگفته‌اند.
***
[۱] صحیح بخاری: کتاب التفسیر، باب سورة النساء، حدیث شماره (۴۳۰۶). صحیح مسلم: کتاب صلاة المسافرین و قصرها، باب فضل استماع القرآن و طلب القراءة من حافظ للاستماع و البکاء عند القراءة و التدبر، حدیث شماره (۸۰۰)، از عبدالله بن مسعود رضی الله عنه با این لفظ: «أمسِك».
[۲] مسند احمد: (ج۵، ص۱۸۳). سنن ابوداود: کتاب سجود القرآن، باب من لم یر السجود فی المفصل، حدیث شماره (۱۴۰۴). سنن ترمذی: کتاب الصلاة، باب ما جاء من لم یسجد فیه، حدیث شماره (۵۷۶)، از زید بن ثابت رضی الله عنه با این لفظ: «قَرَأْتُ عَلَى رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم النَّجْمَ فَلَمْ يَسْجُدْ فِيهَا».
